Chcesz założyć rachunek maklerski? Kliknij TUTAJ.

Psychologia inwestowania

Co może negatywnie wpłynąć na naszą zdolność analizy sytuacji rynkowej?

Anomalie rynkowe
Dodatnie krótkoterminowe autokorelacje miedzy stopami zwrotu | Ujemne średnioterminowe autokorelacje miedzy stopami zwrotu | Efekt kalendarza | Efekt wielkości firmy | Paradoks zamkniętych funduszy powierniczych | Efekt konsekwentnego wyboru akcji spadkowych | Zagadka dywidend

Księgowanie mentalne
Księgowanie mentalne polega na nieracjonalnym segregowaniu różnych rodzajów inwestycji i rozważaniu każdej z nich oddzielnie w funkcji potencjalnych zysków i strat. Może to prowadzić do paradoksalnych sytuacji, gdy ludzie są w stanie długoterminowo zdeponować posiadane środki na przykład na rachunku bankowym, gdzie odsetki wynoszą 5% w skali roku, a jednocześnie wziąć krótkoterminowy kredyt oprocentowany 15% w skali roku, jeśli tylko cele tych inwestycji są różne, na przykład lokata bankowa przeznaczona jest na kupno nowego domu, a kredyt wzięty jest pod zakup akcji. (Oczywiście zakładaliśmy, że lokatę można by przerwać bez straty odsetek.)

Pułapka reprezentatywności, czyli nierespektowanie prawa regresji do średniej oraz pułapka gracza
Ludzie często wyciągają wnioski odnośnie całej populacji na podstawie zbyt małej lub niereprezentatywnej próby. Pułapka reprezentatywności występuje w całej okazałości na rynkach finansowych. Załóżmy, że kierujemy funduszem powierniczym, który zainwestował swoje środki na dwóch rynkach wschodzących, na przykład w Rosji a potem w Argentynie i w obu przypadkach odnotował pokaźne straty. Czyż nie mamy trwale wyrobionego negatywnego zdania na temat tzw. emerging markets na podstawie nielicznej, bo tylko dwuelementowej próby (Rosja i Argentyna)? Ludzie wykazują silną tendencję do generalizacji nawet na podstawie niewielkiej ilości dostępnych im danych.

Zjawisko nadmiernej pewności siebie oraz iluzja kontroli
Często wykazujemy błędne przekonanie, że precyzja dokonywanych predykcji w każdej sytuacji powinna wzrastać wraz ze zwiększeniem ilości posiadanych informacji. Przekonanie to jest tak popularne, bowiem nie doceniamy procesów losowych i wszędzie doszukujemy się zależności przyczynowo-skutkowych. Bez względu na fakty uczestnicy rynków finansowych mają tendencję do szacowania przyszłych stóp zwrotu z akcji w oparciu o przeszłe wyniki.

Efekt myślenia wstecznego
Obecnie wielu ludzi sądzi, że rozpoczęte pod koniec dwudziestego wieku załamanie na giełdach w Stanach Zjednoczonych i innych krajach było do przewidzenia, "wcześniej czy później musiało to nastąpić". Co ciekawe, po zaistnieniu nawet mało prawdopodobnego zdarzenia inwestorzy twierdzą, że właściwie można je było przewidzieć.

Efekt zakotwiczenia
Ludzie stosunkowo łatwo odnoszą swe sądy do pewnych wcześniej zasłyszanych lub bardzo charakterystycznych wartości. Na rynkach finansowych, gdzie chronicznie brak wartości absolutnych i nieustannie należy odnosić się do wartości względnych, efekt zakotwiczenia odgrywa bardzo dużą rolę.

Pułapka dostępności
Dostępność oparta na doświadczeniu oznacza, że ludzie posiadają większe zaufanie do tego co wcześniej widzieli lub o czym słyszeli. Ignorują przy tym fakt, że próba, z którą mieli do czynienia nie jest ani reprezentatywna, ani dostatecznie duża.

Efekt posiadania
Efekt posiadania na rynku kapitałowym polega na tym, że inwestorzy skłonni są do przetrzymywania tych papierów wartościowych, które już są w ich posiadaniu. Uważają je bowiem za w pewien sposób uprzywilejowane.

Efekt status quo
Jak wykazują badania, ludzie zazwyczaj niechętni są jakimkolwiek zmianom istniejącego stanu rzeczy. Niechęć ta wzrasta tym bardziej, im bardziej skomplikowana decyzja ma być podjęta.

Efekt przywiązania
Okazuje się, że jeśli inwestor posiada pakiet akcji danego przedsiębiorstwa przez długi czas i/lub jest emocjonalnie związany z daną spółką, staje się niechętny pozbywaniu się tych akcji, często bez względu na okoliczności.

Pułapki związane z wynikami ostatnio zrealizowanej inwestycji
Często decyzje ludzi uwarunkowane są wynikami poprzedniej gry, w której uczestniczyli. W takiej sytuacji decydenci bywają motywowani do dalszych działań przez jedną z trzech pułapek psychologicznych.

Efekt dyspozycji
Otóż ludzie mają silną tendencję do sprzedaży akcji, które przyniosły zysk, a unikają sprzedaży akcji, na których stracili. Działanie takie nazywa się efektem dyspozycji (disposition effect). Dlaczego tak postępujemy? Unikamy żalu spowodowanego stratą, a dążymy do dumy wywołanej zyskiem.

Krótkowzroczne unikanie strat
Jak wiadomo zyski z obligacji są niewielkie, ale w miarę stabilne w czasie, w przeciwieństwie do zysków z akcji. Inwestorzy często preferują takie niewielkie, ale stabilne w czasie zyski. Nie dostrzegają w ten sposób, że wysokie stopy zwrotu z akcji nie tylko usprawiedliwiają ponoszone ryzyko, ale gwarantują wręcz solidną dodatkową premię.

Dysonans poznawczy
Leon Festinger (1957) opisał uczucie przykrego napięcia spowodowanego informacją, która jest sprzeczna z naszym wyobrażeniem siebie jako osoby rozsądnej i sensownej. Stan takiego napięcia został przez niego nazwany dysonansem poznawczym.

Warunkowania i przesądy
Psychologowie behawioralni wyróżniają dwa rodzaje warunkowania. Obok warunkowania klasycznego odkrytego przez Pawłowa, istnieje także warunkowanie instrumentalne, którego odkrywcą był Skinner.