Efekt zakotwiczenia (anchoring effect)


Portal Skarbiec.Biz | Biblioteczka inwestora | Psychologia procesu inwestycyjnego

Piotr Zielonka

Chcesz założyć rachunek maklerski? Kliknij TUTAJ.

Efekt zakotwiczenia (anchoring effect)

[Warszawa, 09.06.2007] Jeśli czytelnik pamięta wielką hossę na polskim rynku akcji na początku lat dziewięćdziesiątych, utkwiła mu prawdopodobnie w pamięci liczba 20 000. Taki bowiem poziom przekroczył indeks WIG zanim z impetem runął w dół. Otóż w komentarzach giełdowych z tamtego okresu liczba 20 000 powtarzała się bardzo często. Dla jednych analityków przekroczenie jej przez WIG wróżyło kontynuację wzrostów, dla innych było to zapowiedzią rychłego krachu.

Ludzie stosunkowo łatwo odnoszą swe sądy do pewnych wcześniej zasłyszanych lub bardzo charakterystycznych wartości. Na rynkach finansowych, gdzie chronicznie brak wartości absolutnych i nieustannie należy odnosić się do wartości względnych, efekt zakotwiczenia odgrywa bardzo dużą rolę. Wycena danej spółki jest sprawą subiektywną i zależy od ogromnej ilości czynników, dodatkowo zmiennych w czasie. Zauważmy, że często z powodu złej koniunktury odwoływane są publiczne subskrypcje na akcje spółek zamierzających debiutować na giełdzie. Niekiedy jednak można uplasować taką subskrypcję w dolnym zakresie widełek cenowych zatwierdzonych przez zarząd spółki. Jeśli bowiem inwestorzy zakotwiczyli się wcześniej na pewnym poziomie ceny za akcje, nabywając kilka tygodni później akcje po cenie znacząco niższej od proponowanej w niedalekiej przeszłości inwestorzy mają poczucie wykorzystania atrakcyjnej okazji do intratnego zakupu.

Efekt zakotwiczenia oznacza, że ostateczna cena może zależeć od pewnej wartości początkowej, która podawana jest jako punkt odniesienia. Gdyby chcieć wyeliminować efekt zakotwiczenia, należałoby prosić analityków o poprawne oszacowanie przyszłej ceny akcji danej spółki tylko i wyłącznie w oparciu o wartości fundamentalne przedsiębiorstwa (wartość księgowa, przynoszone zyski, wypłacane dywidendy, etc.) bez brania pod uwagę przeszłych i bieżących notowań akcji tej spółki.

Stephan & Kiel l (2000) sprawdzając, czy inwestorzy stosują pewnego rodzaju heurystyki przy podejmowaniu decyzji na giełdzie, badali między innymi czy działa na nich efekt zakotwiczenia. Inwestorom pokazano wykresy indeksu DAX za pewien okres, a następnie połowę z nich pytano czy po 12 miesiącach indeks przekroczy 6500 punktów, a drugą połowę pytano czy indeks spadnie poniżej 4500 punktów. Na koniec każdą z badanych osób proszono o podanie jak najdokładniejszej wartości indeksu DAX na 12 miesięcy naprzód. Okazało się, że średnia wartość indeksu przewidywana przez osoby z pierwszej grupy wynosiła 5930, a w drugiej 5765. Tak więc efekt zakotwiczenia zadziałał.

Stephan (1999) badał również jak efekt zakotwiczenia wpływa na przewidywanie kursów walutowych i cen złota. Uczestnicy eksperymentu podzieleni zostali na dwie grupy A i B, a następnie proszeni o dokonanie dwustopniowej predykcji. W pierwszym etapie badań mieli wskazać, czy przyszły kurs waluty (cena złota) będzie wyższy od zadanej przez eksperymentatora wartości (dla grupy A – wartość stosunkowo wysoka, dla grupy B – wartość stosunkowo niska), a w drugim etapie proszeni byli o dokonanie jak najdokładniejszej predykcji. Okazało się, że na przewidywany kurs waluty, czy cenę złota duży wpływ miała wartość, jaką eksperymentator podał w pierwszym etapie badania.

Fragment pracy Piotra Zielonki "Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych" (Warszawa, lipiec 2003 r.). Praca ukazała się w ramach serii wydawniczej "Materiały i Studia" Narodowego Banku Polskiego, gdzie publikowane są opracowania, będące efektem badań pracowników Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych oraz autorów z innych departamentów Narodowego Banku Polskiego, jak również uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczą one ważnych, z punktu widzenia teorii i praktyki, problemów związanych z bankowością i polityką pieniężną. Czasopismo ukazuje się w języku polskim. Wybrane numery dostępne są również w języku angielskim. Rozprowadzane jest bezpłatnie.

Ponadto, praca Zielonki stanowiła rozbudowaną wersję jednego z rozdziałów przyszłego podręcznika pt. "Psychologia ekonomii".

Oceń ten artykuł: