Portal Skarbiec.Biz | Biblioteczka inwestora | Psychologia procesu inwestycyjnego

Piotr Zielonka

Chcesz założyć rachunek maklerski? Kliknij TUTAJ.

Efekt przywiązania (attachement effect)

[Warszawa, 09.06.2007] Często decyzje ludzi uwarunkowane są wynikami poprzedniej gry, w której uczestniczyli. W takiej sytuacji decydenci bywają motywowani do dalszych działań przez jedną z trzech pułapek psychologicznych.

Czy po zakończeniu udanej, zyskownej inwestycji mamy wrażenie, że możemy odważniej zaryzykować, ponieważ gramy niejako nie za swoje pieniądze? Myślimy sobie: jeśli nieco stracę, to trudno, mogłem przecież wcześniej nie zarobić.

Badania wskazują, że po uzyskaniu wygranej ludzie są bardziej skłonni do podejmowania ryzyka. Mechanizm zwany na koszt firmy (house-money effect) sprawia, że inwestorzy chętniej nabywają ryzykowne instrumenty tuż po zakończeniu korzystnej transakcji. Hazardziści odczuwają ten efekt jako granie za nie swoje pieniądze (na koszt kasyna). Mawiają: jeśli nawet przegram, to i tak nie swoje pieniądze – dopiero co je wygrałem. Podobne odczucia mogą mieć inwestorzy giełdowi, po udanej transakcji (Thaler, 1990).

A jak zachowalibyśmy się w przypadku dopiero co poniesionych strat? Czy bylibyśmy równie skłonni do ryzyka jak zazwyczaj?

Okazuje się, że po doznaniu porażki finansowej ludzie są mniej skłonni do podejmowania ryzyka. Efekt zwany ugryzieniem węża (snake-bit) jest przeciwieństwem house-money effect. Nofsin-ger (2001) omawia przypadek niedoświadczonego inwestora, który nabywa akcje firmy biotechnologicznej po $30, po kilku dniach cena akcji spada do $28. Inwestor w panice sprzedaje wszystkie akcje. Kilka miesięcy później akcje tej spółki zwyżkują do $75, ale inwestor czuje silny lęk przed ponownym wejściem na rynek.

Sytuacja jest jednak nieco bardziej skomplikowana. Czyż po nieudanej inwestycji nie mamy czasem wrażenia, że trzeba się odegrać, wyjść na swoje?

Otóż przegrani nie zawsze unikają ryzyka, czasem poszukują szansy, żeby wyrównać świeżo poniesione straty. Mechanizm znany jako potrzeba wyrównywania strat (break-even effect) motywuje inwestorów do zachowań ryzykownych po doznaniu porażki finansowej. Osoba, która nie pogodziła się z przegraną jest skłonna do udziału w dowolnej grze hazardowej, która może skompensować im poniesioną stratę. Gdyby wcześniej nie poniosła straty, odmówiłaby udziału w tej grze (Thaler, 1990).

Gracze giełdowi mogą przypominać hazardzistów i w przypadku porażki próbować inwestycji w ryzykowne instrumenty aby wyrównać straty.

Fragment pracy Piotra Zielonki "Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych" (Warszawa, lipiec 2003 r.). Praca ukazała się w ramach serii wydawniczej "Materiały i Studia" Narodowego Banku Polskiego, gdzie publikowane są opracowania, będące efektem badań pracowników Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych oraz autorów z innych departamentów Narodowego Banku Polskiego, jak również uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczą one ważnych, z punktu widzenia teorii i praktyki, problemów związanych z bankowością i polityką pieniężną. Czasopismo ukazuje się w języku polskim. Wybrane numery dostępne są również w języku angielskim. Rozprowadzane jest bezpłatnie.

Ponadto, praca Zielonki stanowiła rozbudowaną wersję jednego z rozdziałów przyszłego podręcznika pt. "Psychologia ekonomii".