Portal Skarbiec.Biz | Biblioteczka inwestora | Psychologia procesu inwestycyjnego

Piotr Zielonka

Chcesz założyć rachunek maklerski? Kliknij TUTAJ.

Efekt status quo

[Warszawa, 09.06.2007] Czy w sytuacji, gdy od lat przynależymy do konkretnego funduszu emerytalnego, znanego na przykład z konserwatywnej polityki inwestycyjnej (niewielkie ryzyko, niewysoka stopa zwrotu) bylibyśmy w stanie bez większego wahania zmienić go na fundusz o odmiennej polityce inwestycyjnej? Jeśli odpowiedź brzmi: "nie, niech będzie tak jak jest", nie odbiegamy znacznie od typowego decydenta w podobnej sytuacji.

Jak wykazują badania, ludzie zazwyczaj niechętni są jakimkolwiek zmianom istniejącego stanu rzeczy. Niechęć ta wzrasta tym bardziej, im bardziej skomplikowana decyzja ma być podjęta. (Madrian & Shea, 2000) badały jak pracownicy zachowają się w przypadku zmiany algorytmu alokacji składki emerytalnej. W wybranym zakładzie pracy przez wiele lat składka ubezpieczeniowa inwestowana była w 75% w akcje, w 18 % w obligacje, a w 7% w instrumentu rynku pieniężnego. Niestety jedynie 37% pracowników uczestniczyło w planie emerytalnym. Pracodawca zamierzał zachęcić pracowników do bardziej powszechnego uczestnictwa w planie emerytalnym. W tym celu ogłosił zmianę standardowej strategii inwestycyjnej w funduszu emerytalnym, który posiadał odtąd następujący skład: 81%- instrumenty rynku pieniężnego, 16% – akcje, 3% – obligacje.

Co ważne, od tej pory jeśli pracownik nie wypełnił specjalnego formularza o rezygnacji z uczestnictwa w funduszu, bądź prośby o zmianę systemu alokacji na poprzedni lub (ze znaczną przewagą akcji) lub dowolny inny, część jego zarobków kierowana była automatycznie na nowo utworzony fundusz emerytalny. Okazało się, że pracodawca osiągnął zamierzony efekt. Uczestnictwo w programie emerytalnym wzrosło z 37 do 86%. Większość pracowników, którzy automatycznie znaleźli się w funduszu emerytalnym, już z niego nie rezygnowała. Ale nie obyło się bez niespodzianki. Otóż niemal nikt z pracowników nie wystąpił teżo przywrócenie poprzednich proporcji alokacji środków, ani teżnie proponował nowych proporcji. Prawie wszyscy przystali na nowy system inwestowania. Efekt status quo zadziałał więc niezmiernie silnie.

Fragment pracy Piotra Zielonki "Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych" (Warszawa, lipiec 2003 r.). Praca ukazała się w ramach serii wydawniczej "Materiały i Studia" Narodowego Banku Polskiego, gdzie publikowane są opracowania, będące efektem badań pracowników Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych oraz autorów z innych departamentów Narodowego Banku Polskiego, jak również uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczą one ważnych, z punktu widzenia teorii i praktyki, problemów związanych z bankowością i polityką pieniężną. Czasopismo ukazuje się w języku polskim. Wybrane numery dostępne są również w języku angielskim. Rozprowadzane jest bezpłatnie.

Ponadto, praca Zielonki stanowiła rozbudowaną wersję jednego z rozdziałów przyszłego podręcznika pt. "Psychologia ekonomii".