Kosztem uzyskania przychodów jest wydatek definitywny, taki, który nie podlega zwrotowi. Zatem wpłacona przez podatnika kaucja gwarancyjna, niemożliwa do odzyskania od kontrahenta, wobec którego sąd ogłosił upadłość, stanowi koszt uzyskania przychodów – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 września 2019 r. (sygn. akt II FSK 839/18) podatnik (spółka) złożył wniosek o wydanie interpretacji podatkowej. We wniosku wskazał, że zajmuje się pośrednictwem w sprzedaży lotów czarterowych. Kontrahent podatnika – spółka B zobowiązała się w umowie do wykonywania na jego rzecz usług czarteru lotniczego. Warunkiem wykonania umowy przez spółkę B było złożenie przez podatnika kaucji gwarancyjnej za zakontraktowane miejsca oraz opłaty portowej. Podatnik uiszczał kwotę kaucji na podstawie faktur wystawianych przez spółkę B. Było to warunkiem wykonania umowy przez kontrahenta podatnika. Po wykonaniu usług spółki dokonywały wzajemnych rozliczeń.
Następnie kontrahent powiadomił podatnika, że nie będzie już świadczył usług na jego rzecz. Podatnik uregulował w całości kaucje gwarancyjne na rzecz spółki B, jednak nie zostały one zwrócone, a później sąd ogłosił upadłość spółki B. Podatnik zgłosił swoją wierzytelność w toku postępowania upadłościowego spółki B, ale nie uzyskał zwrotu pieniędzy.
Podatnik chciał wiedzieć, czy może zaliczyć pełną kwotę zapłaconych na rzecz kontrahenta kaucji gwarancyjnych do kosztów uzyskania przychodów. W jego ocenie może zliczyć całość kwoty kaucji gwarancyjnych do kosztów uzyskania przychodów. Kaucje gwarancyjne nie są bowiem zadatkami, zaliczkami wpłacanymi na poczet należności za usługi.
Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Jego zdaniem nie służą one uzyskaniu, zabezpieczeniu ani zachowaniu źródła przychodów. Nie mają też związku z przychodem, a służą jedynie zabezpieczeniu interesów podatnika.
Sprawa na skutek skargi podatnika trafiła do rozpoznania do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie, który uchylił interpretację podatkową. Sąd wskazał, że zasadą jest, iż kaucja gwarancyjna nie jest kosztem uzyskania przychodów. Jednak, jeśli z postępowania upadłościowego wynika, że nie jest możliwe jej odzyskanie, staje się szkodą, wydatkiem o definitywnym charakterze. Skoro tego rodzaju strata nie jest wymieniona wśród strat w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, powinna stanowić koszt uzyskania przychodów.
Szef Krajowej Administracji Skarbowej złożył skargę kasacyjną na powyższy wyrok. Naczelny Sąd Administracyjny ją oddalił. W uzasadnieniu wyroku NSA podkreślił, że poniesienie kosztu jest definitywnym zadysponowaniem pieniędzmi. Za koszty uzyskania przychodów można uznać wydatki definitywne, czyli takie, które nie podlegają zwrotowi. W omawianej sprawie spółka nie odzyskała kaucji, nastąpiło to bez jej winy, wydatek ten więc stał się definitywny. Zapłata kaucji była warunkiem wykonania umowy, był to wydatek, który zmierzał do zachowania źródła przychodów. Wydatek w postaci utraconych kaucji nie jest wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jako niestanowiący kosztu uzyskania przychodów.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
