W poniedziałek 9 listopada 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował, że wystąpił do Ministra Środowiska i Klimatu o zmianę przepisów dotyczących sposobu wyliczania opłat za śmieci. RPO stwierdził, że nakładanie tych danin odbywa się w sposób niesprawiedliwy, szczególnie sprzeczny z konstytucyjną zasadą równości podatkowej, jak i unijną regułą „zanieczyszczający płaci”. Jednocześnie spytał, co resort ochrony środowiska robi, aby zatrzymać tak znaczny wzrost kosztów gospodarowania odpadami.
Rzecznik Praw Obywatelskich donosi o licznych skargach obywateli na gwałtownie rosnące koszty wywozu śmieci. O sposobie ich obliczania decydują gminy, będąc ograniczonymi tylko co do maksymalnej wysokości stawki, mogąc ją kształtować w zależności od:
– liczby osób w domostwie,
– ilości zużywanej wody,
– powierzchni mieszkania,
– od rodzaju zabudowy gospodarstwa domowego.
Gminy mogą te kryteria łączyć, jak i wysokość stawki opłaty uzależniać od tego, czy odpady odbierane są z terenów miejskich, czy wiejskich. RPO zauważył, że gminy zapominają, iż nie mają przy wyborze tych kryteriów pełnej swobody decyzyjnej. Ograniczone są bowiem przepisami unijnymi i konstytucyjną zasadą równości daninowej, które powszechnie pomijają.
Z art. 84 Konstytucji RP wywodzi się powszechny obowiązek ponoszenia ciężarów na rzecz państwa, jednocześnie jednak ciężary te muszą być powszechne i wynikać z równych dla wszystkich zasad. Niedopuszczalne jest więc różnicowanie reguł opodatkowania obywateli znajdujących się w tej samej sytuacji faktycznej. A taką samą sytuacją jest ponoszenie opłaty za gospodarowanie odpadami. Natomiast naczelną regułą ochrony środowiska wg prawa unijnego jest zasada „zanieczyszczający płaci”, wywodzona z art. 14 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE. Oznacza, że koszty związane z gospodarką odpadami ponosi pierwotny wytwórca odpadów, ich poprzedni lub obecny posiadacz.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, powyższe reguły unijne i konstytucyjne są naruszane przez polskie samorządy uzależniające wysokość stawek opłat śmieciowych od powierzchni lokalu mieszkalnego. RPO spytał obecnego Ministra Środowiska i Klimatu, co robi, aby przeciwdziałać podwyżkom opłat za wywóz śmieci.
„RPO prosi też o informacje o podejmowanych przez resort działaniach dotyczących powstrzymania znaczącego wzrostu kosztów zagospodarowania odpadów, które są zasadniczym źródłem podwyżek dotykających mieszkańców” (www.rpo.gov.pl, sprawa V.7204.35.2015).
https://www.rpo.gov.pRedakcja Portalu Skarbiec.biz
