Umowy pomiędzy spółką z o.o. a członkiem zarządu – reprezentacja spółki z o.o. przez radę nadzorczą
[30.01.2016] Zgodnie z art. 210§1 Kodeksu spółek handlowych (dalej jako "k.s.h."), w umowie pomiędzy spółką z o.o. a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
Przepis art. 210§1 k.s.h. nie precyzuje jednak w jaki sposób rada nadzorcza może wykonywać uprawnienie do reprezentacji spółki przy zawieraniu umów z członkami zarządu.
Modelowym rozwiązaniem jest w takim przypadku podpisywanie umów z członkami zarządu przez radę nadzorczą działająca in corpore, tj. przez wszystkich członków rady nadzorczej łącznie. Należy zaznaczyć, że również w takiej sytuacji zawarcie umowy z członkiem zarządu powinno być poprzedzone podjęciem przez radę nadzorczą uchwały w sprawie zawarcia takiej umowy.
Zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia jest natomiast to czy można upoważnić jednego z członków rady nadzorczej (który działa w imieniu całej rady nadzorczej) do zawarcia umowy z członkiem zarządu spółki z o.o. W tym zakresie należy wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2014 r., sygn. II PK 24/13. W tezie tego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, iż umowa spółki z o.o. nie może przewidywać, że w umowach spółki z członkiem zarządu spółkę reprezentuje nie rada nadzorcza, lecz wyłącznie przewodniczący rady nadzorczej. W stanie faktycznym sprawy, powód, jako członek zarządu pozwanej spółki, zawarł z tą spółką aneks do umowy o pracę dotyczący zakazu konkurencji.
W imieniu spółki umowę zawarł przewodniczący rady nadzorczej, który działał na podstawie wyraźnego upoważnienia wskazanego w umowie spółki, zgodnie z którym umowy z prezesem spółki zawiera w imieniu spółki przewodniczący rady nadzorczej. Umowa pozwanej spółki nie wskazywała jednak, że upoważnienie przewodniczącego rady powinno wynikać z uprzedniej uchwały rady nadzorczej. Sąd Najwyższy wskazał, iż taki sposób reprezentacji spółki z o.o. jest wadliwy, a tym samym aneks do umowy o pracę jest bezwzględnie nieważny. Sąd powołał się przy tym na sprzeczność umowy pozwanej spółki z treścią art. 210§1 k.s.h.
Zgodnie z treścią wyroku: "Reprezentacja spółki przez radę nadzorczą oznacza w tym przypadku konieczność działania całego tego organu w przepisanej prawem formie. Oznacza to, że rada nadzorcza jako całość musi podjąć uchwałę, w której dokonuje aktu reprezentacji spółki".
Bardziej liberalny pogląd Sąd Najwyższy przedstawił w wyroku z dnia 22 marca 2012 r., sygn. V CSK 84/11 (wydany w oparciu o analogiczny art. 379§1 k.s.h. dotyczący spółki akcyjnej). W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że w orzecznictwie przyjął się pogląd zgodnie z którym wymóg reprezentowania spółki przez radę nadzorczą jest spełniony także wtedy, gdy działająca kolegialnie rada nadzorcza podjęła uchwałę, w której wyraziła zgodę na dokonanie określonej czynności i ustaliła treść tej czynności, a samo oświadczenie potrzebne do jej dokonania złożył upoważniony do tego członek rady nadzorczej.
Kwestią sporną pozostaje natomiast źródło upoważnienia członka rady nadzorczej do działania w imieniu całej rady nadzorczej, tj. czy takie upoważnienie musi wynikać z umowy spółki (ewentualnie regulaminu rady nadzorczej) czy też wystarczy, że upoważnienie to znajdzie się w treści uchwały rady nadzorczej w sprawie zawarcia umowy z członkiem zarządu. W wyroku z dnia 22 marca 2012 r. Sąd Najwyższy stwierdził, iż takie upoważnienie może wynikać z uchwały rady nadzorczej lub regulaminu rady nadzorczej.
Kwestia ta nie jest jednak postrzegana jednolicie. W związku z tym zalecane jest aby kwestię działania rady nadzorczej przy zawieraniu w imieniu spółki umowy z członkiem zarządu regulowała wprost umowa spółki. W takiej sytuacji umowa spółki powinna wskazywać, że w imieniu spółki z o.o. umowy z członkami zarządu zawiera rada nadzorcza, przy czym może ona działać poprzez jednego ze swoich członków, który został upoważniony na podstawie uprzedniej uchwały rady nadzorczej (podjętej zgodnie z przepisami k.s.h. oraz umowy spółki).
Podsumowując, rada nadzorcza spółki z o.o. przy zawieraniu umów z członkami zarządu na podstawie art. 210§1 k.s.h. co do zasady powinna działać poprzez wszystkich swoich członków. Z ostrożnością należy natomiast podchodzić do rozwiązania w którym umowa zawierana jest przez radę nadzorczą, w imieniu której działa jeden z jej członków. Dopuszczalne wydaje się jednak wskazanie w umowie spółki z o.o., że uchwałą rady nadzorczej można upoważnić jednego z jej członków do zawarcia w imieniu spółki umowy z członkiem zarządu na warunkach wskazanych w tej uchwale.
Takie rozwiązanie jest też zgodne z praktyką obrotu gospodarczego. Z związku z przytoczonymi orzeczeniami Sądu Najwyższego, w szczególności wyrokiem z dnia 29 stycznia 2014 r. (sygn. II PK 124/13), za niedopuszczalne należy natomiast uznać wskazanie w umowie spółki z o.o., że umowy z członkami zarządu zawiera jeden z członków rady nadzorczej (bez podjęcia przez radę uprzedniej uchwały w tym przedmiocie), gdyż działanie takie stoi w sprzeczności z wyraźnym brzmieniem przepisu art. 210§1 k.s.h.
Michał Klimowicz
Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy
