Dopuszczalność udzielenia pełnomocnictwa w trybie art. 210 k.s.h. innemu członkowi zarządu
[25.03.2016] Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą wyrażoną w przepisach kodeksu spółek handlowych organem odpowiedzialnym za prowadzenie spraw spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i jej reprezentację jest zarząd. Kodeks spółek handlowych przewiduje szereg wyjątków od powyższej zasady.
Jednym z rozwiązań szczególnych w tym zakresie jest przepis art. 210 § 1 k.s.h., który stanowi, że w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
Wybór osoby pełnomocnika jest wyłączną kompetencją zgromadzenia wspólników. Przepis art. 210 § 1 k.s.h. ma charakter bezwzględnie obowiązujący. W związku z tym, niedopuszczalne jest przyznanie kompetencji do ustanowienia pełnomocnika innemu organowi spółki niż zgromadzeniu wspólników.
Okoliczność, że pełnomocnik zgodnie z treścią przepisu art. 210 § 1 k.s.h. zostaje powołany uchwałą zgromadzenia wspólników nie zmienia jego charakteru prawnego – nie jest on pełnomocnikiem zgromadzenia wspólników, ale pełnomocnikiem spółki. Tym samym, pełnomocnik powołany w trybie przepisu art. 210 § 1 k.s.h. nie reprezentuje wspólników, którzy ustanowili go uchwałą zgromadzenia wspólników, ale spółkę.
Przepis art. 210 § 1 k.s.h. nie precyzuje kręgu podmiotów legitymowanych do bycia takim pełnomocnikiem. Tym samym, przepisy kodeksu spółek handlowych nie przewidują wprost ograniczeń podmiotowych co do osoby, która może zostać ustanowiona pełnomocnikiem do reprezentacji spółki w umowach i sporach z członkami zarządu. W literaturze przedmiotu jest zgoda co do tego, że pełnomocnikiem spółki może być zarówno wspólnik, jak i osoba spoza grona wspólników. Natomiast sporne jest, czy pełnomocnikiem spółki wybranym przez zgromadzenie wspólników w trybie art. 210 § 1 k.s.h. może być członek jej zarządu.
Za niedopuszczalnością ustanowienia pełnomocnikiem zgromadzenia wspólników członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością opowiadają się głównie autorzy komentarzy do kodeksu spółek handlowych. Podstawowym argumentem świadczącym o zakazie wyboru na pełnomocnika spółki członka jej zarządu jest twierdzenie, że taki wybór stanowiłby obejście prawa (np. J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2015; R. Pabis, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2003, s. 236; M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2005, s. 357).
Odmienne stanowisko jest prezentowane w orzecznictwie. Zarówno Sąd Najwyższy jak i Naczelny Sąd Administracyjny stoją na stanowisku, że pełnomocnikiem spółki do zawarcia umowy pomiędzy spółką a członkiem zarządu może być powołany uchwałą wspólników inny członek zarządu. Taki pogląd został zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 1998 r., II UKN 82/98, w którym Sąd zważył, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników (art. 4 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), jeżeli umowę o pracę na rzecz tej spółki zawarł z jej pełnomocnikami (członkami zarządu) powołanymi uchwałą wspólników (art. 203 k.h., obecnie art. 210 § 1 k.s.h.).
W treści uzasadnienia Sąd Najwyższy podniósł, że art. 203 k.h. nie określa, kto może być pełnomocnikiem spółki, a tym samym pozostawia swobodę wyboru zgromadzeniu wspólników. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone również w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r., w którym to Sąd podniósł, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być umocowany przez zgromadzenie wspólników do zawarcia umowy o pracę z innym członkiem zarządu (art. 210 § 1 k.s.h.).
Zbieżny pogląd został zawarty w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 kwietnia 1999 r., SA/Bk 94/98 oraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 listopada 2002 r., I SA/Gd 2437/99. W obu tych orzeczeniach Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w wieloosobowych spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością umowa o pracę zawarta przez powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników pełnomocnika będącego członkiem zarządu spółki z innym (innymi) członkami zarządu może być uznana za umowę prawnie skuteczną, nienaruszającą przepisów art. 203 k.h., art. 58 § 1 zdanie pierwsze k.c. i przepisów Kodeksu pracy.
Mając na uwadze powyżej przedstawione poglądy doktryny i orzecznictwa, należy opowiedzieć się za drugim z zaprezentowanych stanowisk. Podkreślenia wymaga bowiem, że skoro przepis art. 210 § 1 k.s.h. nie ogranicza w jakikolwiek sposób wyboru osoby pełnomocnika dokonywanego przez zgromadzenie wspólników to nieuzasadnione jest tym samym stanowisko o rzekomym obejściu przepisów prawa. Warto w tym miejscu również podkreślić, że ograniczenia podmiotowe wprowadza m.in. przepis art. 243 § 3 k.s.h. Dodatkowym argumentem pośrednio przemawiającym za powyższym stanowiskiem może być treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2006 r., III CZP 68/06. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy uznał, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony umową spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do poszczególnych czynności.
Sąd Najwyższy, nie dopatrzył się tym samym w udzieleniu takiego pełnomocnictwa obejścia wymogów reprezentacji łącznej spółki przez członków zarządu. Podkreślił, że organ osoby prawnej oraz jej pełnomocnik to dwie odrębne instytucje prawne i nie należy ich utożsamiać. Kompetencja członka zarządu do działania samodzielnie lub wspólnie z innym członkiem zarządu wynika z ustawy i umowy spółki, a działania takiego podmiotu są działaniami samej osoby prawnej (por. art. 38 k.c.). Kompetencja pełnomocnika wynika z umocowania, a więc czynności prawnej dokonanej przez osobę prawną. Pełnomocnik działa w imieniu i na rzecz innej osoby, w rozważanej sytuacji w imieniu i na rzecz spółki, a także w granicach umocowania. Formułując treść i zakres pełnomocnictwa do podjęcia konkretnej czynności prawnej (pełnomocnictwo szczególne) wspólnicy mają możliwość oceny, czy w konkretnym przypadku zachodzi potencjalne ryzyko naruszenia interesów spółki, jako mocodawcy.
Podsumowując, mimo rozbieżności w literaturze przedmiotu w zakresie omawianej kwestii, należy opowiedzieć się za dopuszczalnością udzielenia pełnomocnictwa innemu członkowi zarządu. Brak wskazanego w przepisie ograniczenia podmiotowego co do wyboru jako pełnomocnika spółki członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje jednocześnie, że wybór taki należy uznać za ważny i zgodny z treścią art. 210 § 1 k.s.h. Jedynym organem uprawnionym do dokonania wyboru takiego pełnomocnika jest zgromadzenie wspólników. Jeżeli zatem wspólnicy w ramach analizy konkretnego przypadku dojdą do wniosku, iż wybór na pełnomocnika spółki członka zarządu może spowodować w szczególności sprzeczność z interesami spółki, to wówczas nie powołają danej osoby, jako pełnomocnika. Ta zasada powinna mieć zastosowanie nie tylko do wyboru na pełnomocnika spółki członków zarządu, ale również innych osób, które mogą być wybrane na pełnomocnika spółki w trybie art. 210 § 1 k.s.h.
autor: Kamil Robert, radca prawny
Treści dostarcza: Kancelaria prawna MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
