Pełnomocnictwo dla radcy prawnego z możliwością udzielania substytucji

[30.09.2016] Pełnomocnictwo to umocowanie do działania w cudzym imieniu, które opiera się na oświadczeniu mocodawcy, a więc osoby która ma być reprezentowana przez pełnomocnika.

Tytułem  wstępu najpierw omówię kilka ogólnych kwestii, które każdy powinien wiedzieć o instytucji pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo to umocowanie do działania w cudzym imieniu, które opiera się na oświadczeniu mocodawcy, a więc osoby która ma być reprezentowana przez pełnomocnika.
 
Istnieje kilka rodzajów pełnomocnictw: pełnomocnictwo ogólne, rodzajowe i szczególne. Mówi nam o tym art. 98 k.c. Jednakże zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 16 stycznia 2014 r.o sygnaturze I ACa 705/13 W świetle art. 98 KC mocodawca nie korzysta z pełnej swobody w odniesieniu do kształtowania zakresu udzielanego pełnomocnictwa. Na gruncie tego przepisu za niedopuszczalne uznać należy udzielenie pełnomocnictwa do dokonywania wszelkich czynności prawnych.

Pełnomocnictwo ogólne to umocowanie pełnomocnika do wykonywania czynności zwykłego zarządu, powinno być ono udzielone na piśmie, w przeciwnym razie czynność ta nie będzie ważna. W Wyroku z dnia 27 września 2012 r. o sygnaturze I ACa 960/12 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – I Wydział Cywilny stwierdził następująco: Do czynności zwykłego zarządu koniecznym jest legitymowanie się pełnomocnictwem ogólnym, które winno być udzielone w formie pisemnej. Ustawodawca nie wymienił czynności zwykłego zarządu. Jak zauważa się w doktrynie, z czym należy się zgodzić, rozumienie tych pojęć nie może zostać określone in abstracto, w oderwaniu od przedmiotu takich czynności, a także od okoliczności konkretnego przypadku.

Pełnomocnictwo rodzajowe to umocowanie do wykonywania rzeczy danego rodzaju i może być ono udzielane w celu umocowania pełnomocnika do dokonywanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Szerzej na temat pełnomocnictwa rodzajowego wypowiadał się Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w wyroku z dnia 4 listopada 1998 r. o sygnaturze II CKN 866/97, w którym stwierdził on, iż:

1. Pełnomocnictwo rodzajowe winno określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot. Jeżeli rodzaj czynności prawnej nie jest w pełnomocnictwie określony w sposób wyraźny, dla ustalenia rzeczywistej woli reprezentowanego mają zastosowanie reguły interpretacyjne obowiązujące przy tłumaczeniu oświadczeń woli (art. 56 i 65 KC).
2. Przepisy kodeksu cywilnego nie zastrzegają żadnej formy odwołania pełnomocnictwa przez mocodawcę nawet w sytuacji, gdy forma taka była zastrzeżona dla udzielenia pełnomocnictwa.

Ustawa może wymagać uzyskania odrębnego pełnomocnictwa do dokonania poszczególnej czynności i wówczas mamy do czynienia z pełnomocnictwem szczególnym. Pamiętać przy tym należy, że jeżeli do ważności czynności prawnej wymagane jest zachowanie szczególnej formy, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

Ustanawiając pełnomocnika warto pamiętać o kilku ważnych kwestiach.

Po pierwsze, skutecznie działać w imieniu swojego mocodawcy może pełnomocnik, który jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych i nie ma to wpływu na ważność dokonanej przez niego czynności.

Po drugie, pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane (pod warunkiem, że mocodawca nie zrzekł się możliwości odwołania pełnomocnictwa).

Po trzecie, stosunek łączący strony wygasa wraz ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika (pod warunkiem, że w pełnomocnictwie nie zastrzeżono inaczej).

Po czwarte, po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa.

Po piąte, jeżeli pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, to wówczas ważność dokonanej przez niego czynności zależy od tego czy mocodawca tę czynności potwierdzi. Sytuacja wygląda nieco odmiennie gdy pełnomocnik dokona czynności do której był uprzednio umocowany, ale pełnomocnictwo to wygasło. Wówczas taka czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona transakcji o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Po szóste, jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, wówczas każdy z nich może działać samodzielnie (chyba że w treści pełnomocnictwa zawarto inne ustalenia).

Po siódme, pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy (chyba że inne są ustalenia w treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia przez pełnomocnika interesów mocodawcy).

Wreszcie po ósme, pełnomocnik nie może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, chyba że w treści pełnomocnictwa inaczej ustalono bądź wynika to z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Udzielenie przez radcę prawnego, który reprezentuje klienta (mocodawcę) substytucji innemu rady prawnemu, jest niczym innym jak udzieleniem dalszego pełnomocnictwa przez pełnomocnika klienta dla innego radcy prawnego  do zastąpienia go w wykonaniu określonych czynności na rzecz klienta. Aby do udzielenia takiego dalszego pełnomocnictwa mogło dojść, z dokumentu pełnomocnictwa musi wynikać, że mocodawca wyraża zgodę, aby jego pełnomocnik mógł udzielać dalszych pełnomocnictw.

Na zakończenie warto wskazać, że jest to instytucja znacznie ułatwiająca pracę radcom prawnym, a z drugiej strony często przynosząca korzyści samym klientom. W sytuacji bowiem zbiegu terminów np. rozpraw sądowych,  radca prawny może wysłać w swoim imieniu zastępcę i w ten sposób przeciwdziałać negatywnym skutkom niestawiennictwa.

Patrycja Słowińska
Aplikant radcowski

Treści dostarcza Kancelaria Prawnicza Rachelski & Wspólnicy