Przełomowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – czy aport to transakcja? 

Przełomowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – czy aport to transakcja? 

[31.05.2016] Zagadnienia związane z cenami transferowymi były przedmiotem wielu rozstrzygnięć Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego od momentu ich wprowadzenia do polskich przepisów podatkowych. 

Obecnie obowiązująca treść ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych praktycznie nie definiuje pojęcia transakcji objętej obowiązkiem dokumentacyjnym. To właśnie brak precyzyjnych przepisów w tym zakresie skutkuje wieloma wątpliwościami podatników, których przejawem są kierowane do Ministra Finansów wnioski o wydanie indywidualnych interpretacji. 

Naczelny Sąd Administracyjnych w ramach prawomocnych orzeczeń wielokrotnie wskazywał jak należy dla potrzeb ustalenia obowiązku dokumentacyjnego interpretować użyte sformułowanie "transakcja". Niemniej jednak, żadna z przedstawionych definicji nie była tak szeroka jak ta wskazana w ustnym uzasadnieniu do wyroku NSA z dnia 8 marca 2016 r. (sygn. II FSK 4000/13). 

Stan faktyczny przedstawiony we wniosku 

W złożonym wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatnik przedstawił, iż jest spółką Skarbu Państwa działającą w ramach grupy kapitałowej. W latach 2009 – 2012, w grupie kapitałowej, pomiędzy podmiotami powiązanymi doszło do m.in.: (i) wniesienia przez Skarb Państwa aportem udziałów lub akcji, (ii) objęcia przez Skarb Państwa akcji w podwyższonym kapitale zakładowym w zamian za aport, (iii) objęcia akcji w zamian za wkład pieniężny (iv) objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w zamian za wkład pieniężny. 

We wniosku spółka skierowała do Ministra Finansów pytanie czy wskazane transakcje kapitałowe powinny zostać objęte dokumentacją cen transferowych, o której mowa w art. 9a ustawy o CIT. Zgodnie z przedstawioną argumentacją wnioskodawca stał na stanowisku, iż z uwagi na brak wpływu przedstawionych zdarzeń na zobowiązanie podatkowe spółki, transakcje te powinny zostać wyłączone z obowiązku dokumentacyjnego.

Stanowisko przedstawione przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie

Argumentacja podatnika nie została przyjęta przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, który w dniu 31 sierpnia 2012 r. wydał interpretację indywidualną (sygn. IPPB5/423-456/12-2/AS), w której wskazał, iż w kontekście analizowania transakcji należy posługiwać się najszerszą definicją zgodnie, z którą za transakcję należy przyjąć wszelkiego rodzaju czynności prawne powodujące przeniesienie własności dóbr. Konsekwencją jest wskazanie przez Dyrektora, iż objęcie udziałów/akcji w podwyższonym kapitale podmiotu powiązanego, m.in. za wkład niepieniężnych (aport), mimo, iż obojętne podatkowo stanowi transakcję, czyli podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu. 

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

Na wydaną interpretację, Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2013 r. (sygn. III SA/Wa 3335/12) uchylił zaskarżoną interpretację wskazując, iż zakres omawianego art. 9a ustawy o CIT obejmuje takie transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi w wyniku, których dochodzi do zmiany wielkości zobowiązania podatkowego. Jednocześnie w wydanym wyroku wskazano, iż dokumentacja cen transferowych dotycząca rozliczeń ze Skarbem Państwa nie miałaby, czemu służyć, gdyż nie ma prawnych możliwości nałożenia na Skarb Państwa sankcyjnej stawki podatku, ponieważ nie może dojść w takiej transakcji do zaniżenia dochodu lub zawyżenia strat podatkowej z uwagi na zwolnienie Skarbu Państwa z podatku dochodowego.

Ustne uzasadnienie przedstawione przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego

Skład orzekający nie podzielił stanowiska WSA oddalając wyrok sądu I instancji. W ustnym uzasadnieniu wskazano, iż termin transakcja należy rozpatrywać w oparciu o reguły języka polskiego zgodnie, z którymi pojęcie to dotyczy zawierania umów handlowych, układów porozumień, wyników rokowań. W oparciu o tak przedstawioną definicję zdaniem NSA transakcje mające charakter umów transferu dóbr, pieniędzy i innych wartości należy uznać za transakcje, o których mowa w art. 9a ustawy o CIT. 

W konsekwencji zdarzenia gospodarcze również te w wyniku, których nie dochodzi do powstania zobowiązania podatkowego, powinny zostać objęte obowiązkiem dokumentacyjnym. Jednocześnie, NSA potwierdził argumentacje zaprezentowaną w ramach interpretacji, iż Skarb Państwa nie jest objęty podmiotowym zwolnieniem z podatku dochodowego będący przy tym podatnikiem korzystającym ze zwolnienia. Co ciekawe w ramach argumentacji wskazano, iż to że Stroną transakcji jest Skarb Państwa wcale nie gwarantuje, iż jest ona realizowana na warunkach rynkowych.

Implikacje

Przedstawiona przez NSA argumentacja otwiera nowe drzwi do interpretowania obowiązujących jeszcze przepisów w zakresie cen transferowych. Dotychczas obowiązujące przekonanie o istniejącym obowiązku dokumentowania transakcji, których efektem była zmiana w zakresie zobowiązania podatkowego przechodzi powoli do lamusa. W oparciu o przedstawione w ustnym uzasadnieniu stanowisko składu orzekającego, obowiązkowi dokumentacyjnego powinny podlegać wszystkie zdarzenia gospodarcze, również te będące obojętnymi podatkowo jak np. wniesienie aportu. Dodatkowo, kluczowe dla polskich spółek z udziałem Skarbu Państwa jest fakt, iż wszystkie transakcje realizowane ze Skarbem Państwa powinny podlegać obowiązkowi dokumentacyjnemu, a ich rynkowość powinna być weryfikowana według reguł obowiązujących w przepisach podatkowych.

Wydaje się, iż NSA w wydanym wyroku nie wziął pod uwagę ewentualnych konsekwencji takiej interpretacji przepisów ustawy o CIT w zakresie cen transferowych, które mogą skutkować nałożeniem na podatników dodatkowych obowiązków związanych z koniecznością objęcia dokumentacją zdarzeń gospodarczych bez względu  na ich ujęcie w wyniku podatkowym.

Monika Palmowska
dyrektor w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce

Jakub Roszkiewicz
ekspert w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce

Treści dostarcza: KPMG

Oceń ten artykuł: