Kłopotliwe wydatki na ubezpieczenie OC członków organów spółki
[13.02.2014] Wydatki spółki kapitałowej na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) członków jej organów nie stanowią kosztu podatkowego tej spółki. Ostatnio potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny.
Wydatki spółki kapitałowej na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) członków jej organów nie stanowią kosztu podatkowego tej spółki. Ostatnio potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 października 2013 r., II FSK 2924/11, w odniesieniu do opłacania przez podatnika (spółkę kapitałową) składek na ubezpieczenie OC członków jej zarządu.
W rzeczywistości gospodarczej nie jest obce zjawisko zawierania przez spółki (jako ubezpieczających) z towarzystwami ubezpieczeniowymi umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC), na podstawie których ubezpieczonymi są członkowie zarządu czy rady nadzorczej. Mogą to być przy tym obecni, przyszli lub byli członkowie tych organów. Umowy takie – z punktu widzenia spółki – mają zasadniczo na celu zabezpieczenie jej na wypadek roszczeń podnoszonych w stosunku do ubezpieczonych w związku z pełnieniem funkcji w spółce. Dlatego spółki opłacające składki na ubezpieczenie OC członków swoich organów chętnie zaliczyłyby wydatki z tego tytułu do kosztów podatkowych.
Na brak takiej możliwości wskazał NSA, który wyjaśnił w ww. wyroku, że podstawowym warunkiem zaliczenia danego wydatku do kosztów podatkowych jest poniesienie go w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT). Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować, bądź co najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia.
Wydatek w postaci opłaconej składki z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obecnych, byłych czy też przyszłych członków zarządu nie spełnia tego celu. Poniesiony wydatek bowiem de facto nie spółce, opłacającej te składki, przyniesie ewentualne korzyści, ale ubezpieczonym tj. członkom zarządu, gdyż to te osoby będą beneficjantami ubezpieczenia. Podatnik (spółka) poniesie tym samym wydatek, który w żaden sposób nie przyczyni się do powstania po jej stronie przychodu czy zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu, a to oznacza, że wydatek nie zostanie poniesiony w celu, który stanowi warunek sine qua non uznania go za koszt podatkowy w świetle ww. art. 15 ust. 1.
Podobne stanowisko zajął NSA również w kwestii zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na ubezpieczenie OC członków rady nadzorczej spółki kapitałowej i prokurentów (por. m.in. wyroki NSA z dnia 16 stycznia 2013 r., II FSK 1058/11 i z dnia 21 lutego 2013 r. II FSK 1322/11).
Sądu nie przekonały argumenty, że w związku z ubezpieczeniem członków organów spółki i jej prokurentów spółka zwiększy swoją atrakcyjność wobec osób, mogących wchodzić w skład kadry zarządzającej, zabezpieczy się przed odpływem członków organów oraz wyższej kadry kierowniczej do innych podmiotów oferujących podobne ubezpieczenie OC, zabezpieczy swoją masę majątkową i wzmocni wiarygodność wobec obecnych oraz potencjalnych kontrahentów. W wyroku z dnia 16 stycznia 2013 r., II FSK 1058/11, NSA uznał, że taka argumentacja już prima facie nasuwa wątpliwości co do celowości i wpływu powyższych wydatków w kontekście "atrakcyjności" i "wzmocnionej wiarygodności" spółki na zachowanie (zabezpieczenie) źródła przychodów i stanowi jedynie próbę wykreowania "domyślnego" związku wydatków na ubezpieczenie OC z zabezpieczeniem źródła przychodów.
Sąd zauważył ponadto, że ustawodawca jednoznacznie wyeliminował z kosztów uzyskania przychodów wszelkie wydatki na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych, z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych z tytułu pełnionych funkcji (art. 16 ust. 1 pkt 38a ustawy o CIT). Takimi wydatkami będą również, w ocenie Sądu, składki na ubezpieczenie OC członków organów spółki.
Treści dostarcza: Rödl & Partner
