Ewa Leszczyńska
Chcesz założyć rachunek maklerski? Kliknij TUTAJ.
Swapy drugiej generacji
[Warszawa, 21.06.2007] Drugą generację swapów tworzą transakcje będące modyfikacją klasycznych swapów lub też modyfikacją innych instrumentów finansowych. Lista swapów nowszej generacji nie jest zamknięta. Wciąż powstają nowe rodzaje kontraktów, które wyodrębniane są według najróżniejszych kryteriów, takich jak na przykład konstrukcja transakcji, instrument bazowy, zastosowanie.
Nie ma żadnych ograniczeń w konstruowaniu nowych typów swapów. Wiele kontraktów nie ma jeszcze polskiej nazwy. Najważniejszymi swapami drugiej generacji są:
– swap amortyzowany (ang. amortising swap),
– swap zaliczkowy (ang. accreting swap, drawdown swap),
– swap o zmiennej kwocie kontraktu (ang. roller-coaster),
– swap opóźniony (ang. forward start swap, deffer swap),
– swap prolongowany (ang. extandable swap),
– callable swap,
– puttable swap,
– capped swap,
– floored swap,
– callared swap,
– swap zero-kuponowy (ang. zero-coupon swap),
– opcja swapowa (ang. swaption),
– swap aktywów (ang. asset swap),
– swap towarowy (ang. commodity swap),
– swap na zwłokę w spłacie kredytu (ang. credit default swap).
Swap amortyzowany (ang. amortising swap) – wartość nominalna kontraktu systematycznie zmniejsza się zgodnie z tabelą amortyzacji pożyczki (zmianie ulega jedynie kwota kapitału, stawka oprocentowania pozostaje bez zmian).
Swap zaliczkowy (ang. accrcting swap, drawdown swap) – w tej transakcji wysokość kwoty kapitału systematycznie rośnie w okresie trwania umowy, a sposób wyceny kontraktu jest analogiczny do wyceny amortising swap i opiera się na wyliczeniu wartości bieżącej netto płatności odsetkowych.
Swap o zmiennej kwocie kontraktu (ang. roller-coaster) – jest kombinacją swapu amortyzowanego oraz zaliczkowego. W transakcji tej kwota podstawowa zwiększa się w pierwszych latach trwania swapu, potem zaś jest sukcesywnie zmniejszana.
Swap opóźniony, swap terminowy (ang. forward start swap, deffer swap) – kontrakt, w którym wymiana płatności jest zawieszona do określonego momentu w przyszłości. Swap jest korzystny dla klientów chcących już dziś ustalić stawki na przyszły okres. Taką transakcję może zawrzeć firma, która za dwa lata zaciągnie kredyt inwestycyjny i obawia się wzrostu oprocentowania kredytów. Forward swap jest też odpowiedni dla banków, które nie mają problemów z luką w krótkim okresie zapadalności, jednakże pojawia się ona w późniejszym terminie.
Swap prolongowany (ang. extendable swap) – jedna ze stron ma prawo żądać przedłużenia terminu pierwotnie określonego w umowie. Za ten przywilej podmiot musi zapłacić określoną cenę.
Callable swap – strona płacąca odsetki według stałej stopy procentowej zawierając transakcję zastrzega sobie prawo wcześniejszego zamknięcia kontraktu. Ten rodzaj derivative swap ma zastosowanie w sytuacji, gdy klient płaci stałe oprocentowanie, a spodziewa się spadku stóp procentowych. Wcześniejsze rozwiązanie umowy daje mu możliwość zawarcia nowego kontraktu po nowej, niższej stawce.
Puttable swap – kontrakt podobny do callable swap, strona płacąca odsetki według zmiennej stopy procentowej może wcześniej zamknąć transakcję.
Capped swap – przy zawieraniu transakcji określa się górną granicę stawki procentowej dla odsetek płaconych według zmiennej stopy. Jeżeli wysokość oprocentowania przekroczy tę granicę to strona i tak płaci odsetki ustalonej wysokości. Capped swap jest bardzo dobrym narzędziem do ograniczania ryzyka znacznego wzrostu krótkoterminowych stóp procentowych.
Floored swap – kontrakt podobny do capped swap, ale w transakcji określa się dolną granicę wysokości zmiennej stopy procentowej. Transakcja ta korzystna jest dla klientów otrzymujących odsetki liczone według zmiennej stopy i obawiających się ich spadku.
Callared swap – transakcja, w której z góry zostaje określona dolna i górna granica stawki procentowej (przedział) dla odsetek liczonych według zmiennej stopy. Kontrakt jest połączeniem Floored Swap i Capped Swap.
Swap zero-kuponowy (ang. zero- coupon swap) – jeden z partnerów kontraktu w trakcie trwania transakcji nie dokonuje periodycznych płatności odsetkowych, płaci jedynie jednorazowo w terminie zapadalności kwotę o ustalonej wielkości.
Opcja swapowa (ang. swaption) – jest to połączenie swapu i opcji wystawionej na ten swap. Kupujący ma prawo, ale nie obowiązek kupna (call) lub dostawy (put) swapu. Obowiązkiem zbywającego jest wykonanie umówionej transakcji, jeśli zażąda tego kontrahent.
Swap aktywów (ang. assets swap) – jest odmianą swapu procentowego lub procentowo- walutowego w zastosowaniu do papierów wartościowych. Pozwala zmienić charakterystykę papieru wartościowego, na przykład z obligacji o zmiennym oprocentowaniu za pomocą swapu tworzy się syntetyczny instrument o stałym oprocentowaniu.
Swap towarowy (ang. commodity swap) – kontrakt swapu towarowego oparty jest na cenie określonego towaru, np. ropy naftowej, energii elektrycznej czy też gazu ziemnego. W ostatnich latach transakcje tego typu są coraz powszechniej zawierane.
Swap na zwłokę w spłacie kredytu (ang. credit default swap) – jest to swap zabezpieczający przed ryzykiem kredytowym.
Oprocentowanie kredytu wynosi LIBOR + 2%. Bank A będzie więc płacić bankowi B 2% od kwoty kredytu w ciągu roku, bank B zaś zapłaci odsetki w wysokości LIBOR+ 2% od wysokości kredytu w przypadku niewypłacalności firmy X. Bank B zwróci również niespłaconą część kredytu.
Swap całkowitego dochodu (ang. total return swap) – jest to instrument, który pozwala dwóm stronom transakcji na wymianę przepływów pieniężnych związanych z określonym aktywem, bez kupna albo sprzedaży tego aktywu"31. Kontrakt może być oparty na najróżniejszych aktywach, na przykład obligacjach (również obligacjach państw egzotycznych), pożyczkach bankowych, akcjach, materiałach, surowcach, udziałach w zagranicznych funduszach hedgingowych. W swapie całkowitego dochodu prawa własności do aktywu bazowego nie są zmieniane. Nie ma również początkowej wymiany kapitałów. Inwestor, który zajmuje długą pozycję, otrzymuje przepływy pieniężne związane z aktywem (odsetki, dywidendy, premie) tak jakby był bezpośrednim właścicielem. Z kolei inwestor płaci kontrahentowi (właścicielowi aktywu) premię wyliczaną w oparciu o stawkę referencyjną, np. LIBOR. Premia zależnie od ustaleń płacona jest w okresach trzech lub sześciu miesięcy. Zysk lub strata, wynikające ze zmiany ceny aktywu bazowego, rozliczane są w ostatnim dniu transakcji.
Swapy katastroficzne, zwane również ubezpieczeniowymi (ang. catastrophe swaps, CAT swaps) – są to transakcje oparte na indeksie będącym funkcją odszkodowań płaconych przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Swapy katastroficzne są alternatywnym w stosunku do reasekuracji narzędziem zabezpieczania się przez towarzystwa ubezpieczeniowe przed ryzykiem wystąpienia kataklizmów. W grupie swapów katastroficznych wyróżnić można kontrakty pogodowe (ang. climatic swaps, weather swaps), w których wartość instrumentu podstawowego to na przykład wielkość opadów deszczu na danym obszarze.
Fragment pracy Ewy Leszczyńskiej "Rynek kontraktów swap w Polsce" (Warszawa, 2002 r.). Praca ukazała się w ramach serii wydawniczej "Materiały i Studia" Narodowego Banku Polskiego, gdzie publikowane są opracowania, będące efektem badań pracowników Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych oraz autorów z innych departamentów Narodowego Banku Polskiego, jak również uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczą one ważnych, z punktu widzenia teorii i praktyki, problemów związanych z bankowością i polityką pieniężną. Czasopismo ukazuje się w języku polskim. Wybrane numery dostępne są również w języku angielskim. Rozprowadzane jest bezpłatnie.
