Automatyczne pozbawianie osób ubezwłasnowolnionych prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego może stanowić naruszenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Prawa uczestnictwa w tych wyborach nie odbiera ubezwłasnowolnionym również Konstytucja RP – stwierdził Rzecznik Praw Obywatelskich w przekazanej do Senatu RP opinii. Pozbawionych praw wyborczych ubezwłasnowolnionych jest w Polsce ponad 100 000 osób.
We wtorek 9 listopada Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Więcek poinformował o przedłożeniu Senatowi RP opinii, w której zawarł, że automatyczne pozbawianie osób ubezwłasnowolnionych prawa do udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego może być niezgodne z Konstytucją RP. W jej art. 62 zawarto bowiem, że obywatel Polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. A prawo to nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych.
Nie ma więc w tym przepisie słowa, o wykluczeniu osoby ubezwłasnowolnionej z wyborów do Parlamentu Europejskiego. Co prawda Konstytucja RP została uchwalona 7 lat przed wejściem Polski do Unii, ale do dziś nie dokonano w niej w tym zakresie żadnych zmian.
RPO jest za zniesieniem instytucji ubezwłasnowolnienia i zastąpieniem jej systemem wspieranego podejmowania decyzji. Wskazuje, że zarówno Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych z 2006 r., jak i rekomendacje Agencji Praw Podstawowych UE wskazują na konieczność dokonania zmian w prawodawstwach państw w zakresie zagwarantowania osobom niepełnosprawnym możliwości efektywnego uczestnictwa w życiu publicznych, w tym poprzez korzystanie z prawa do czynnego i biernego prawa wyborczego.
Jak poinformował RPO: „obowiązujące przepisy dotyczące ubezwłasnowolnienia w sferze zarówno czynnego, jak i biernego prawa wyborczego, są niezgodne z wymogami wynikającymi z aktów prawa międzynarodowego oraz prawa Unii Europejskiej. Dlatego aprobuje propozycję zmiany art. 10 § 2 pkt 3 Kodeksu wyborczego w odniesieniu do wyborów do Parlamentu Europejskiego – w zakresie przyznanie czynnego prawa wyborczego osobom częściowo ubezwłasnowolnionym. (…) Rzecznik rekomenduje zatem w dalszej perspektywie przedstawienie, zgodnie z art. 235 ust. 1 Konstytucji RP, projektu zmiany art. 62 ust. 2 Konstytucji” (www.bip.brpo.gov.pl).
RPO rekomenduje również dalsze zmiany w zakresie praw wyborczych dla osób ubezwłasnowolnionych, rozszerzając ich bierne prawo wyborcze także w wyborach Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego. Senat pracuje obecnie nad nowelizacją Kodeksu wyborczego.
Redakcja Portalu Skarbiec.biz
