Powiernicze nabycie nieruchomości

Jak wynika z art. 734 k.c. istotą umowy zlecenia jest odpłatne (prowizja) lub nieodpłatne dokonanie określonej czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie lub – jeżeli tak stanowi umowa – w imieniu własnym lecz na rachunek zlecającego (tzw. czynność powiernicza albo czynność fiducjarna).

W tym ostatnim wypadku wszelkie nabycie praw lub rzeczy ma charakter powierniczy (fiduicjalny), a przyjmujący zlecenie ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zd. 2 k.c.). Konstrukcja nabycia na zlecenie powiernicze znajduje szerokie zastosowanie w praktyce obrotu gospodarczego, w tym także w stosunku do obrotu nieruchomościami. Jest wykorzystywana w sytuacjach, kiedy z różnych powodów nabywca nie chce zostać ujawniony wobec sprzedawcy.

Należy podkreślić, że umowy takie okupione są powstaniem szczególnego niebezpieczeństwa, że zleceniobiorca (powiernik) nie przeniesie własności na zleceniodawcę. Wprawdzie z mocy art. 740 zdanie drugie Kodeksu cywilnego zleceniobiorca powinien wydać zleceniodawcy wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym, jest to jednak obowiązek pośredni, który wynika z samej ustawy, a ponadto powstaje nie w momencie zawarcia umowy zlecenia, lecz dopiero po jej wykonaniu (uchwała SN z dnia 27 czerwca 1975 r., III CZP 55/75, OSNC 1976/4/75, wyrok SN z dnia 13 października 1960 r., 3 CR 425/60, OSNC 1961/4/117).

Władztwo nad nabytymi prawami, jakie można przypisać zleceniobiorcy wykonującemu zlecenie powiernicze jest ograniczone, a to poprzez:
a) ograniczenie czasowe – zleceniobiorca obowiązany jest przekazać nabyte prawa na pierwsze żądanie zleceniodawcy,
b) ustawowo wyłączoną możliwość rozporządzania tymi prawami na rzecz kogo innego aniżeli zleceniodawca lub wskazany przezeń podmiot, co powoduje wyłączenie możliwości efektywnego zwiększenia masy majątkowej zleceniobiorcy o prawa nabyte w wykonaniu powiernictwa,
c) nieekwiwalentność dla zleceniobiorcy zbycia nabytych we własnym imieniu, lecz na rachunek zlecającego praw; prawa te przenoszone są na zlecającego nieodpłatnie – zgodnie z art. 742 k.c. dający zlecenie zwraca przyjmującemu zlecenie jedynie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, oraz zwalnia go od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym; natomiast w przypadku przenoszenia powierniczo nabytych praw na wskazaną przez zlecającego osobę trzecią cena zbycia stanowi należność zleceniodawcy (art. 740 k.c.).

[Opracowano na podstawie orzeczeń Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego]

Potrzebujesz porady prawnej?
Kancelaria Prawna Skarbiec oferuje swoje usługi w zakresie porad prawnych dla konsumentów i przedsiębiorców.
Kontakt: sekretariat@kancelaria-skarbiec.biz

Nota prawna: Przed użyciem strony "Powiernicze nabycie nieruchomości" proszę nie zapomnieć o zapoznaniu się z "Warunkami korzystania z portalu".

>>> POWRÓT
do strony głównej "Encyklopedii Prawa"