Niewypełnianie obowiązków sprawozdawczych może prowadzić do wykreślenia spółki z KRS
[22.04.2015] Z dniem 1 stycznia 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która wyposażyła sądy rejestrowe w nowy instrument mający na celu przymuszenie spółek zarejestrowanych w KRS do wypełniania bieżących obowiązków sprawozdawczych oraz wykreślanie spółek, które takich obowiązków nie wypełniają.
Do dnia wejścia w życie nowelizacji spółki, które obowiązków sprawozdawczych nie wypełniały (np. nie składały sprawozdań finansowych) narażały się możliwość otrzymania grzywny, która mogła być ponawiana przez sąd rejestrowy.
Sądy rejestrowe miały (i w dalszym ciągu posiadają) również możliwość ustanowienia kuratora dla spółki w przypadku gdy pomimo stosowania grzywien spółka w dalszym ciągu nie wypełniała swoich obowiązków sprawozdawczych. Możliwość wymierzania grzywien oraz ustanowienia kuratora nie przynosiły jednak zdaniem ustawodawcy zadowalających rezultatów. Problem w postaci braku wypełniania obowiązków sprawozdawczych odnosił się przede wszystkim to tzw. "martwych spółek", które od momentu ich powstania nie prowadziły żadnej działalności oraz nie posiadały żadnego majątku.
Od 1 stycznia 2015 r. katalog kompetencji sądów rejestrowych został poszerzony w taki sposób, że zostały one w określonych przypadkach zobligowane do wszczęcia postępowania mającego na celu wykreślenie z rejestru spółki, która nie wypełnia swoich obowiązków sprawozdawczych. Na czym więc w szczegółach polega nowe postępowanie? Otóż w sytuacji gdy pomimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe lub mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków sprawozdawczych, sąd rejestrowy z urzędu wszczyna postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.
Sąd w toku postępowania jest zobligowany zbadać czy podmiot ten posiada zbywalny majątek i czy faktycznie prowadzi on działalność. Sąd rejestrowy ma ponadto obowiązek zawiadomić podmiot wpisany do rejestru o wszczęciu postępowania o rozwiązanie bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, wzywając go jednocześnie do wykazania, że faktycznie prowadzi działalność i że posiada majątek, ze wskazaniem jego składników, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.
W przypadku gdy okaże się, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu takiego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z rejestru. Jeżeli natomiast zostanie ustalone, że podmiot ten posiada zbywalny majątek lub faktycznie prowadzi działalność, to sąd rejestrowy umarza postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Głównym celem nowelizacji ustawy jest zatem wykreślenie z rejestru spółek, które nie posiadają majątku, nie prowadzą działalności oraz nie wypełniają przy tym swoich obowiązków sprawozdawczych.
Należy przy tym zaznaczyć, że istnienie ewentualnych niezaspokojonych zobowiązań ciążących na podmiocie wpisanym do rejestru lub nieściągalnych wierzytelności nie stanowi przeszkody do orzeczenia o rozwiązaniu tego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Co zatem dzieje się z zobowiązaniami i wierzytelnościami spółki, która została przymusowo wykreślona z rejestru? Zgodnie z nowelizacją, to Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest to, iż Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotu wykreślonego z rejestru.
Odpowiedzialność Skarbu Państwa jest jednak ograniczona terminem. Roszczenia ewentualnych wierzycieli wygasają bowiem, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa. Jeżeli natomiast przed nabyciem mienia przez Skarb Państwa wierzyciel uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko podmiotowi wykreślonemu z rejestru, to roszczenie stwierdzone w tym tytule wygasa, jeżeli wierzyciel nie złoży wniosku o wszczęcie egzekucji w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa.
Analogiczne postanowienia znajdują zastosowanie do sytuacji w której to wspólnicy spółki lub inne osoby uprawnione do udziału w majątku likwidacyjnym dochodzą swoich praw od Skarbu Państwa. W takim przypadku wymagane jest jednak dodatkowo aby osoby te reprezentowały co najmniej 2/3 głosów i wykazały, że wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółek prawa handlowego powinni zatem niezwłocznie zweryfikować czy spółka wypełniała obowiązki sprawozdawcze, a w razie stwierdzenia jakichkolwiek uchybień – powinni dopełnić zaległych obowiązków sprawozdawczych. W innym przypadku narażają się na realne ryzyko wykreślenia spółki z rejestru. Uwaga ta dotyczy w szczególności właścicieli oraz osób zarządzających tzw. spółkami uśpionymi, które w przyszłości mają zostać wykorzystane do realizacji określonego projektu (spółki celowe – SPV).
W odniesieniu do takich spółek zdarza się bowiem, że obowiązki sprawozdawcze nie są wypełnianie wcale lub nie są wypełniane na bieżąco. Nowelizacja ustawy o KRS jest też bardzo istotna dla wierzycieli spółek nie wypełniających obowiązków sprawozdawczych. Co prawda wierzyciele zostali wyposażeni w możliwość dochodzenia swoich roszczeń od Skarbu Państwa w przypadku wykreślenia spółki z rejestru, ale możliwość ta została ograniczona krótkim rocznym terminem.
Jednym z założeń dokonanej nowelizacji ustawy o KRS jest m.in. uporządkowanie rejestru poprzez wykreślenie spółek, które wyłącznie figurują w rejestrze, nie posiadając przy tym żadnego majątku, nie prowadząc żadnej działalności oraz nie wypełniając obowiązków sprawozdawczych. Czas pokaże czy założenia te zostaną zrealizowane i czy nowo wprowadzone rozwiązania rzeczywiście przyczynią się do zmniejszenia liczby takich spółek w rejestrze.
Michał Klimowicz
Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy
