Sprawdź, jak uzyskać świadczenie przedemerytalne
[23.01.2015] W celu zabezpieczenia finansowego pracowników w podeszłym wieku, którzy nie posiadają prawa do emerytury tj. w wieku gdy znalezienie pracy jest rzeczywiście utrudnione, ustawodawca przewidział możliwość uzyskania tak zwanego świadczenia przedemerytalnego, które zapewnia takim osobom możliwość zabezpieczenia finansowego.
Pamiętać należy, iż nie każda osoba może uzyskać świadczenie przedemerytalne. Prawo do świadczenia zostało ograniczone przez konieczność spełnienia określonych warunków. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 170, tekst jednolity) przewiduje ogólne warunki uzyskania świadczenia przedemerytalnego zakreślające krą uprawnionych w art. 2 ust. 1 ustawy zgodnie z którym świadczenie przysługuje osobie która:
- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta oraz 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.1)), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.2)), zwanej dalej "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych", i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.
Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia szczególne warunki wymagane do przyznania tego świadczenia, tj.:
- przez okres co najmniej 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych,
- nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415, z późn. zm.)(dalej ustawa o promocji zatrudnienia) albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
- złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180 dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- złoży wniosek w ciągu 30 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Termin ten, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, podlega przywróceniu na wniosek osoby zainteresowanej. O jego przywróceniu rozstrzyga organ rentowy.
Pamiętać należy, że zarówno przesłanki z art. 2 ust. 1 jak i art. 2 ust. 3 ustawy muszą zostać spełnione jednocześnie.
W związku z powyższym przed uzyskaniem prawa do świadczenia przedemerytalnego konieczne jest uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od daty zarejestrowania się w urzędzie pracy.
Zgodnie z przepisami art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia, prawo do zasiłku dla bezrobotnych nabywa osoba posiadająca status bezrobotnego, dla której nie ma propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych, jeżeli w okresie 18 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:
- była zatrudniona (bez względu na wymiar czasu pracy) i osiągała wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. Przy ustalaniu rocznego okresu zatrudnienia nie uwzględnia się urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni,
- wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, jeżeli osiągała z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- świadczyła usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo współpracowała przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- opłacała składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- wykonywała pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- wykonywała pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- opłacała składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie niebędącym członkiem Unii Europejskiej lub z którym Unia Europejska nie zawarła umowy o swobodzie przepływu osób,
- była zatrudniona za granicą przez okres co najmniej 365 dni, w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy i przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant,
- była zatrudniona, pełniła służbę lub wykonywała inną pracę zarobkową i osiągała wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.
Pamiętać należy, że osoby ubiegające się o zarejestrowanie jako bezrobotni w Powiatowym Urzędzie Pracy powinny przedłożyć do wglądu lub w celu sporządzenia kserokopii przez pracownikowi PUP dokonującemu rejestracji oryginały następujących dokumentów:
- dowód osobisty albo
- inny dokument tożsamości wraz z potwierdzeniem zameldowania oraz potwierdzenie z wyznaczonym terminem odbioru dowodu osobistego;
- świadectwa ukończenia szkoły, dyplomy lub inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje lub zaświadczenia o ukończeniu szkolenia;
- świadectwa pracy i inne dokumenty niezbędne do ustalenia uprawnień, tj.
w przypadku wykonywania pracy w niepełnym etacie należy przedłożyć zaświadczenie o wynagrodzeniu brutto za każdy miesiąc;
w przypadku wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę nakładczą należy przedłożyć zaświadczenie o wynagrodzeniu brutto za każdy miesiąc;
w przypadku świadczenia usług na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług należy przedłożyć ww. umowy wraz z rachunkiem dot. świadczonej usługi lub zaświadczenie o okresie pracy oraz o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy za poszczególne miesiące;
w przypadku świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej należy przedłożyć zaświadczenie z ZUS o okresie podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz o podstawie wymiaru składek na to ubezpieczenie;
w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej należy przedłożyć zaświadczenie o wykreśleniu lub zawieszeniu wpisu w ewidencji działalności gospodarczej oraz zaświadczenie z ZUS o opłaconych składkach na ubezpieczenia społeczne i o podstawie wymiaru składek na to ubezpieczenie społeczne;
- w przypadku wykonywania pracy w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności należy przedłożyć zaświadczenie o zwolnieniu z aresztu lub świadectwo zwolnienia z zakładu karnego i zaświadczenie o wykonywaniu pracy i o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy za poszczególne miesiące;
- w przypadku wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych należy przedłożyć świadectwo pracy oraz zaświadczenie o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy;
- w przypadku pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy należy przedłożyć zaświadczenie z ZUS o okresie jej pobierania oraz orzeczenie lub zaświadczenie od lekarza o zdolności do pracy;
- w przypadku pobierania renty szkoleniowej należy przedłożyć decyzję ZUS o ustaniu prawa do renty szkoleniowej oraz zaświadczenie o okresie pobierania ww. renty szkoleniowej;
- w przypadku pobierania po ustaniu zatrudnienia, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego, należy przedłożyć decyzję ZUS o ustaniu prawa do tych świadczeń oraz zaświadczenie o okresie pobierania ww. świadczeń i o podstawie wymiaru tych zasiłków i świadczenia, z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne;
- w przypadku urlopu wychowawczego – dokument poświadczający okres przebywania na urlopie wychowawczym;
- w przypadku pobierania renty rodzinnej należy przedłożyć decyzję ZUS o przyznaniu renty rodzinnej i zaświadczenie o jej wysokości;
- w przypadku właścicieli lub posiadaczy samoistnych lub zależnych nieruchomości rolnej należy przedłożyć zaświadczenie z urzędu gminy o powierzchni użytków rolnych w hektarach przeliczeniowych lub aktualny nakaz podatkowy;
- w przypadku odbywania służby wojskowej należy przedłożyć książeczkę wojskową lub zaświadczenie z WKU;
- w przypadku pobierania na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego należy przedłożyć zaświadczenie o okresie pobierania tego świadczenia;
- w przypadku pobierania na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania należy przedłożyć dokument o ustaniu prawa do tych świadczeń;
- w przypadku osób samotnie wychowujących dzieci akty urodzenia tych dzieci;
- dokumenty stwierdzające przeciwwskazania do wykonywania określonych prac, jeżeli takie posiada;
- osoba niepełnosprawna ubiegająca się o zarejestrowanie, oprócz dokumentów wymienionych powyżej, przedkłada dokumenty potwierdzające stopień niepełnosprawności
Jeżeli osoba ubiegająca się o zarejestrowanie jako bezrobotny była wcześniej zarejestrowana w rejestrze bezrobotnych, ponowna rejestracja polega na dokonaniu uzupełnienia lub modyfikacji danych dotyczących osoby istniejących w rejestrze bezrobotnych. Jeżeli nie nastąpiła zmiana w danych przekazanych w trakcie ostatniej rejestracji, osoba ubiegająca się o zarejestrowanie jako bezrobotny przedkłada do wglądu pracownika powiatowego urzędu pracy dowód osobisty albo inny dokument tożsamości wraz z oświadczeniem, że przekazane uprzednio dane nie uległy zmianie.
W celu uzyskania świadczenia przedemerytalnego po okresie 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych należy wszcząć postępowanie o przyznanie tego świadczenia. Wniosek o świadczenie przedemerytalne składa się na formularzu ZUS Rp-26. Wniosek ten należy złożyć w oddziale (inspektoracie) ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o to świadczenie.
Do wniosku należy załączyć niezbędne dokumenty:
świadectwo pracy zawierające podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego,
- dokument pozwalający na ustalenie przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy, jeżeli świadectwo pracy nie będzie potwierdzało tych okoliczności,
- postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości – w przypadku osób, które prowadziły pozarolniczą działalność,
- dokument wydany przez powiatowy urząd pracy poświadczający: co najmniej 180 dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, fakt aktualnego zarejestrowania jako bezrobotny oraz potwierdzenie, iż w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawca – bez uzasadnionej przyczyny – nie odmówił przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia,
- dokument potwierdzający wykonywanie innej pracy zarobkowej w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia (art. 2 ust. 5 pkt 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r.) – o ile dojdzie do takiego zatrudnienia,
- zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o dacie zarejestrowania osoby, która utraciła prawo do renty (data zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy rzutuje na ustalenie, czy rejestracja została dokonana w terminie 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy) – o ile wskazana okoliczność zaistnieje,
- świadectwo pracy potwierdzające fakt zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych – w przypadku brania udziału w takich pracach,
- decyzję wydaną przez powiatowy urząd pracy o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku osób, które utraciły to prawo z powodu upływu okresu, na jaki zasiłek został przyznany (decyzję taką powinna przedłożyć osoba, której przysługuje 180 dniowy zasiłek dla bezrobotnych i której urząd po upływie okresu, na jaki został przyznany zasiłek, wyda decyzję o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych; osoba, której przysługuje zasiłek dla bezrobotnych przez dłuższy okres, np. 12 miesięcy, a która po upływie 6 miesięcy pobierania tego zasiłku zamierza zgłosić wniosek o świadczenie przedemerytalne, powinna przedłożyć dokument potwierdzający fakt pobierania zasiłku dla bezrobotnych przez 180 dni),
- dowody potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe oraz ewentualnie okresy pracy w gospodarstwie rolnym. Na potwierdzenie okresów składkowych i nieskładkowych należy dołączyć dowody potwierdzające przebycie tych okresów, a więc m.in. zaświadczenia, świadectwa pracy, legitymacje ubezpieczeniowe itp. Gdy brak jest możliwości przedstawienia dokumentów z powodu likwidacji zakładu pracy, zniszczenia dokumentów, okresy przypadające przed 15 listopada 1991 r. można udowadniać zeznaniami świadków. Świadkowie składają zeznania na druku ZUS Rp-8,
- dowody potwierdzające okresy przebyte w państwie, z którym Polskę łączy umowa międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, albo w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego – w przypadku, gdy takie okoliczności miały miejsce.
Na zakończenie należy zaznaczyć, iż wysokość świadczenia przedemerytalnego od 1 marca 2014 roku wynosi 991,39 zł.
Autor: Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy "Wojewódka i Wspólnicy" Sp. k.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Treści dostarcza: www.iuslaboris.pl Sp. z o.o., patron merytoryczny Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.
