Prawo restrukturyzacyjne – szansa na "nowy początek" dla przedsiębiorców
w finansowych tarapatach
[11.06.2015] 9 czerwca 2015 r. Sejm uchwalił nową ustawę – Prawo restrukturyzacyjne, której głównym celem jest wprowadzenie skutecznych instrumentów pozwalających na przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużonego przedsiębiorstwa i tym samym zapobieżenie jego likwidacji.
W nowym porządku prawnym, upadłość i likwidacja dłużnika traktowane będą, jako ostateczność. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w większości przypadków umożliwienie dłużnikowi kontynowania działalności z jednej strony pozwala wierzycielom na efektywniejsze zaspokojenie, z drugiej – jest zdecydowanie korzystniejsze w szerszym społeczno-gospodarczym sensie (zachowanie miejsc pracy, nieprzerwana realizacja kontraktów, większe bezpieczeństwo obrotu gospodarczego itp.). Z wprowadzeniem zupełnie nowej ustawy "Prawo restukturyzacyjne" związana jest szeroka nowelizacja ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, która ma regulować wyłącznie procesy likwidacyjne oraz szereg przepisów dostosowujących. Większość przepisów wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r.
W uzasadnieniu nowej ustawy została zwrócona uwaga na fakt, że ogłoszenie upadłości przez firmę borykającą się z problemami finansowym ma charakter silnie stygmatyzujący. Bardzo często sam fakt ogłoszenia upadłości dłużnika zamyka drogę do skutecznej restrukturyzacji, bez względu czy mamy do czynienia z upadłością z możliwością zawarcia układu czy likwidacyjną. Przeświadczenie o braku możliwości odzyskania wierzytelności po ogłoszeniu upadłości sprawia, że wierzyciele nie chcą podejmować rozmów z dłużnikiem. Z tej też przyczyny należy uznać za korzystne oddzielenie w odrębnych ustawach postepowań restrukturyzacyjnych od źle kojarzonych postepowań upadłościowych.
Po wejściu w życie ustawy restrukturyzacyjnej przedsiębiorstwo, które znajdzie się w trudnej sytuacji finansowej, będzie mogło skorzystać z jednego z czterech typów postepowań restrukturyzacyjnych, tj.: (a) postępowania o zatwierdzenie układu, (b) przyspieszonego postępowania układowego, (c) postępowania układowego lub (d) postępowania sanacyjnego. Każde z nich jest szansą uniknięcie konieczności ogłoszenia upadłości przez dłużnika poprzez umożliwienie mu restrukturyzacji związanej z zawarciem układu z wierzycielami lub – jak ma to miejsce w postępowaniu sanacyjnym – dzięki wdrożeniu działań sanacyjnych przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
Wybór odpowiedniego postepowania uzależniony będzie od potrzeb i sytuacji finansowej konkretnego przedsiębiorstwa, jednak do wszystkich ich rodzajów zastosowanie będą miały te same regulacje dotyczące zakresu wierzytelności objętych układem, propozycji układowych, zawarcia i zatwierdzenia układu i jego skutków, a także zasady zmian i uchylenia układu. Tego typu zróżnicowanie może mieć przełożenie się na skuteczność i efektywność postepowań, ponieważ działania naprawcze prowadzone w stosunku podmiotów znajdujących się w lepszej sytuacji finansowej będą prostsze.
Dwie pierwsze w wymienionych procedur zostały skrócone, aby dać przedsiębiorcom szansę na przeprowadzenia restrukturyzacji w możliwie krótkim czasie. W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, przejawem ograniczania formalizmu jest fakt, że tego typu postępowanie będzie prowadzone samodzielnie przez dłużnika, a rola sądu zostanie w tym przypadku ograniczona jedynie do wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu przyjętego przez wierzycieli w drodze samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika. Należy jednak zaznaczyć, że z takiej "drogi na skróty" skorzystać będą mogli jedyni ci przedsiębiorcy, którzy są jeszcze wypłacalni, chociaż ich sytuacja z dużym prawdopodobieństwem może ulec pogorszeniu w najbliższej przyszłości. Taka procedura będzie trwała około dwóch tygodni.
Nieco dłużej, bo około dwóch miesięcy, trwać będzie przyspieszone postępowanie układowe. Podstawowa różnica pomiędzy tym rodzajem postępowania a postępowaniem o zatwierdzeniu układu polega na sposobie zawarcia układu, do którego dochodzić będzie również na drodze samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika, ale na zwołanym przez sąd zgromadzeniu wierzycieli. Dodatkowo ustawodawca przewidział w tym postępowaniu możliwość zabezpieczenia majątku dłużnika w drodze zawieszenia egzekucji wierzytelności objętej układem, jeżeli egzekucja mogłaby utrudnić lub uniemożliwić zawarcie układu.
Postępowanie układowe będzie prowadzone na zasadach zbliżonych do obowiązującego obecnie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu i przeznaczone będzie dla przedsiębiorców niewypłacalnych lub znajdujących się na skraju wypłacalności.
Najistotniejsze różnice to: pozostawienie dłużnikowi zarządu własnego jego majątkiem, który będzie mógł mu jednak zostać odebrany na skutek uchwały większości wierzycieli; obligatoryjne ogłoszenie propozycji układowych we wniosku; objęcie układem należności ZUS w sposób zapewniający ich pełną spłatę oraz pozbawienie wpływu na przyjęcie lub odrzucenie układu tzw. wierzycieli biernych. Ta ostatnia zmiana jest bez wątpienia korzystna, ponieważ do tej pory wielokrotnie trudno było zawrzeć układ z uwagi na bierność wierzycieli albo z uwagi na braki formalne przy oddawaniu głosów.
Ostatni typ postepowania – postepowanie sanacyjne umożliwi zaawansowaną restrukturyzację zobowiązań, majątku i zatrudnienia niewypłacalnego dłużnika. W tym przypadku dłużnik zostanie znacznie ograniczony w możliwości zarządzania swoim majątkiem i poddany restrykcyjnemu nadzorowi sędziego komisarza oraz wierzycieli, chyba że odebranie zarządu uniemożliwiłoby skuteczne przeprowadzenie postępowania.
Plan sanacyjny sporządzać będzie nadzorca lub nadzorca sądowy wspólnie z dłużnikiem, a w przypadku braku porozumienia – bez jego udziału. Procedura ta umożliwi odstąpienie przez dłużnika od niekorzystnych umów, dostosowanie poziomu zatrudnienia do jego potrzeb oraz sprzedaż zbędnych składników majątkowych ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej.
Omawiana nowelizacja nie tylko zwiększa szanse na możliwość skutecznej restrukturyzacji, ale również upraszcza i przyśpiesza postepowania upadłościowe. Należy również zwrócić uwagę na plany utworzenia internetowego, ogólnie dostępnego i bezpłatnego Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, który będzie zawierał m.in. wyszukiwarkę prowadzonych spraw upadłościowych, wykaz syndyków i biegłych, a także wzory pism i formularzy, wymaganych w trakcie postępowania.
Tego typu baza może usprawnić i przyśpieszyć postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe poprzez ułatwienie dostępu do informacji i komunikacji pomiędzy organami i stronami postępowania, a także obniży koszty związane z obowiązkiem dokonywania ogłoszeń i obwieszczeń. Jednak system zostanie uruchomiony dopiero na początku 2018 roku.
Treści dostarcza Kancelaria Prawnicza Rachelski & Wspólnicy
