Transakcja sekurytyzacyjna a opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych
[08.06.2015] Standardową procedurę stosowaną w transakcjach sekurytyzacyjnych stanowi przelew wierzytelności dokonywany przez inicjatora procesu sekurytyzacji (zbywcę) na rzecz podmiotu specjalnego przeznaczenia (nabywcy).
Wzrost zainteresowania przeprowadzaniem tego typu transakcji spowodował konieczność uregulowania ich skutków podatkowych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Środki uzyskane ze zbycia wierzytelności nie są przychodem
Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 15 lit. c. tiret pierwsze u.p.d.o.p. do przychodów nie zalicza się przychodów ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) – do wysokości niespłaconej części udzielonych kredytów (pożyczek).
Przepis powyższego artykułu nie ma jednak zastosowania do przychodów ze zbycia wierzytelności w części dotyczącej odsetek, w tym odsetek skapitalizowanych od kredytów (pożyczek).
Z uwagi na istnienie tzw. zasady kasowej stosowanej przy opodatkowywaniu odsetek w momencie ich otrzymania, ustanowione wyłączenie w tej materii ma na celu zapobieżenie ich nieopodatkowywaniu oraz zapewnienie, by część wierzytelności odpowiadająca odsetkom naliczonym a niezapłaconym podlegała ciężarowi fiskalnemu w związku z ich sprzedażą w procesie sekurytyzacji. Zastrzeżenia budzi natomiast zastosowanie powyższej regulacji do odsetek skapitalizowanych, które są opodatkowywane w momencie ich kapitalizacji, w efekcie czego następuje podwójne opodatkowanie odsetek – zarówno przy kapitalizacji, jak i przy zbyciu wierzytelności.
Strata ze zbycia wierzytelności jest kosztem uzyskania przychodu
Na mocy art. 15 u.p.d.o.p. ust. 1h pkt 2, kosztem uzyskania przychodu w bankach jest strata ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze zbycia a wartością wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) – do wysokości uprzednio utworzonej na tę część wierzytelności rezerwy zaliczonej, zgodnie z regulacjami ustawy o podatku od dochodów osób prawnych, do kosztów uzyskania przychodów.
Różnica pomiędzy skutkami podatkowymi transakcji w ramach sekurytyzacji a skutkami klasycznej transakcji sprzedaży wierzytelności objętej ogólnymi zasadami podatku dochodowego polega zatem na tym, iż bank uzyskał uprawnienie do zaliczenia straty ze sprzedaży wierzytelności jako koszt uzyskania przychodu w części nieprzekraczającej rezerwy rozpoznanej jako koszt podatkowy. Wprowadzenie powyższych regulacji do polskiego systemu prawnego miało na celu zagwarantowanie ulgi podatkowej dla uczestników transakcji sekurytyzacyjnej oraz zapewnienie neutralności podatkowej procesu.
Neutralność podatkowa tylko przy udziale funduszu
Wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych regulacje nie prowadzą niestety do zachowania neutralności podatkowej przez wszystkich nabywców wierzytelności kredytowych. Można zaryzykować stwierdzenie, iż ustawodawca, dodając nowe przepisy, miał na celu zagwarantowanie korzystniejszej pozycji funduszom sekurytyzacyjnym w odróżnieniu od emitentów w formie spółki kapitałowej. Analizując omawiane regulacje prawne uwidacznia się oczywista preferencja prowadzenia sekurytyzacji przy udziale funduszu. Ustawodawca nie zakazał wprawdzie spółce kapitałowej uczestnictwa w procesie sekurytyzacji, niemniej jednak dodając w ustawie o funduszach inwestycyjnych przepisy nowelizujące przepisy ustawy podatkowej, odnoszące się tylko i wyłącznie do funduszy sekurytyzacyjnych, stworzył irracjonalną sytuację doprowadzając do nieuzasadnionego przysporzenia korzyści podatkowych po stronie funduszy.
Ograniczenie to jest o tyle istotne, gdyż w konsekwencji przepisy art. 12 i art. 15 u.p.d.o.p. nie mają zastosowania do transakcji realizowanych przez bank z podmiotami emisyjnymi w postaci spółek kapitałowych. W takim przypadku zastosowanie będą mieć wyłącznie ogólne przepisy dotyczące zbycia wierzytelności, przez co proces sekurytyzacji staje się nieopłacalny z punktu widzenia spółki.
Autor: Anna Sierocka
Kancelaria prawna MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych
Treści dostarcza: Kancelaria prawna MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
