Na czyje ręce członek zarządu spółki kapitałowej złożyć powinien oświadczenie o rezygnacji z pełnienia tej funkcji
[14.08.2016] W dniu 31 marca 2016 roku Sąd Najwyższy (SN) w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, zgodnie z którą oświadczenie członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z tej funkcji jest składane spółce reprezentowanej w tym zakresie przez jednego członka zarządu albo prokurenta.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy członek zarządu jest jednocześnie jedynym wspólnikiem (bądź akcjonariuszem), ponieważ w takim wypadku jego oświadczenie kierowane do spółki zawsze wymaga formy aktu notarialnego.
Rozbieżności w wykładni prawa
SN podkreślił, że przepisy k.s.h. nie wskazują jednoznacznie, kto – w braku odmiennego postanowienia umownego (statutowego) – reprezentuje spółkę przy składaniu oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji przez członka zarządu. Orzecznictwo wykształciło natomiast trzy zasadnicze stanowiska, zgodnie z którymi członek zarządu spółki kapitałowej powinien złożyć swoją rezygnację:
- innemu członkowi zarządu lub prokurentowi (art. 205 § 2 lub art. 373 § 2 k.s.h.);
- radzie nadzorczej lub pełnomocnikowi powołanemu w spółce z o.o. uchwałą zgromadzenia wspólników (210 § 1 k.s.h.), a w spółce akcyjnej uchwałą walnego zgromadzenia (art. 379 § 1 k.s.h.);
- organowi uprawnionemu do powoływania członków zarządu (201 § 4 lub art. 368 § 4 k.s.h.).
Stanowisko SN
Po rozpoznaniu sprawy SN opowiedział się za pierwszym z zaprezentowanych stanowisk, wskazując jednocześnie, iż pogląd ten podziela wielu przedstawicieli doktryny, którzy uznają, że skoro rezygnacja z funkcji członka zarządu powinna być złożona spółce, jej bierna reprezentacja przysługuje zarządowi lub prokurentowi. SN potwierdził również, że wskazana zasada reprezentacji znajdzie zastosowanie także wtedy, gdy rezygnację składa członek zarządu jednoosobowego lub ostatni członek zarządu wieloosobowego albo gdy składają ją jednocześnie wszyscy członkowie zarządu wieloosobowego, a spółka nie ma prokurenta. Wyjątkiem od powyższego będzie nadal składanie oświadczeń woli w tzw. spółce jednoosobowej.
1. Rezygnacja nie wymaga przyjęcia
SN wskazał, że do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Wskutek rezygnacji następuje wygaśnięcie stosunku organizacyjnego powstałego między spółką kapitałową a osobą powołaną w skład zarządu. Jest to zatem jednostronna czynność prawna osoby powołanej w skład zarządu. Tym samym zgoda spółki na rezygnację nie jest wymagana.
2. Sposób i forma rezygnacji
SN podkreślił ponadto, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, oświadczenie o rezygnacji może być zatem wyrażone w zasadzie w dowolnej formie. Ze względów praktycznych i dowodowych, a także wynikających z konieczności złożenia wniosku o wpis zmiany w składzie zarządu w rejestrze, wskazane jest jednak, aby złożenie rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu nastąpiło w formie pisemnej.
3. Skuteczność oświadczenia o rezygnacji
SN potwierdził również, iż oświadczenie o rezygnacji doręczone pod adresem spółki (zarządu spółki) dochodzi do skutku z chwilą uzyskania przez pozostałego członka zarządu lub prokurenta możliwości zapoznania się z treścią tego oświadczenia w zwykłym toku czynności. Oświadczenie członka zarządu jednoosobowego lub ostatniego członka zarządu wieloosobowego albo wszystkich członków zarządu wieloosobowego rezygnujących jednocześnie jest skuteczne z chwilą przekazania pod adresem spółki (zarządu spółki) w sposób umożliwiający podjęcie niezbędnych działań związanych z rezygnacją.
4. Późniejszy termin dojścia do skutku
Dodatkowo SN dopuścił także możliwość określenia w oświadczeniu o rezygnacji późniejszego terminu jego dojścia do skutku. Nie można jednak złożyć takiego oświadczenia pod warunkiem.
5. Wyjątek – spółki jednoosobowe
SN wskazał wreszcie, iż wyjątkiem od przyjętej zasady reprezentacji będzie nadal składanie oświadczeń woli w tzw. spółce jednoosobowej. W przypadku, gdy wspólnik, któremu przysługują wszystkie udziały lub który jest jedynym wspólnikiem, a udziały przysługują jemu i spółce, pełni zarazem funkcję jedynego członka zarządu, oświadczenie o rezygnacji będzie wymagać zachowania formy aktu notarialnego. O dokonaniu takiej czynności notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego. Analogiczna regulacja obowiązuje w stosunku do spółki akcyjnej.
Podsumowanie
Oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu spółki kapitałowej ma bardzo istotne znaczenie zarówno w sferze prawnej osoby rezygnującej, jak i samej spółki. W spółce zmienia się skład organu, co może spowodować jego nieprawidłowe obsadzenie. Dla członka zarządu wiąże się ono natomiast z wystąpieniem ze spółki oraz przede wszystkim z ustaniem obowiązków, których naruszenie może pociągnąć go do odpowiedzialności za jej zobowiązania. Wydaje się, że rozstrzygnięcie SN godzi oba te interesy i eliminuje istniejące rozbieżności w zakresie składania rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu, przyczyniając się tym samym do zwiększenia pewności prawa i obrotu.
Klaudia Książyk, LL.M. aplikant radcowski
Urszula Skrobisz, LL.M. radca prawny
Treści dostarcza von Zanthier Kancelaria Prawnicza sp.k.
