Jak nabyć prawa patentowe?
[11.05.2009] Polskie prawo własności przemysłowej w sposób wyczerpujący reguluje proces ubiegania się o patent na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Uzyskanie prawa patentowego wiąże się z potrzebą przejścia specyficznej, szczegółowej procedury uzyskania prawa patentu. Jednak w dobie silnego rozwoju europejskiego rynku wymiany gospodarczej ochrona krajowa często wydaje się być niewystarczająca, dlatego też pożytecznym i korzystnym rozwiązaniem jest uzyskanie ochrony patentu na terytorium państw członkowskich UE- tzw. patentu europejskiego.
W chwili obecnej w zakresie uzyskiwania patentów obowiązuje dwutorowy system ochrony. Z jednej strony istnieje możliwość uzyskania ochrony krajowej, w drodze procedury przed Urzędem Patentowym RP przeprowadzonej na zasadach uregulowanych w ustawie z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.). Z drugiej strony można ubiegać się o przyznanie tzw. patentu europejskiego, co z kolei wymaga pomyślnego zaakceptowania zgłoszenia wynalazku przez Europejski Urząd Patentowy.
Polska ustawa definiuje pojęcie patentu jako "prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej" . Prawo do korzystania z takiej ochrony jest ograniczone w czasie do 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym RP. Procedurę udzielenia uprawnień patentowych przed Urzędem Patentowym RP rozpoczyna zgłaszający, składając wniosek o udzielenie praw ochronnych do wynalazku.
W przypadku dopełnienia wszystkich wymogów formalnych wniosku m.in. uiszczenia odpowiedniej opłaty, Urząd Patentowy RP nadaje zgłaszanemu wynalazkowi kolejny numer, rozpoczynając tym samym kolejny etap procedury rejestracyjnej. Następnie po upływie 18 miesięcy od dnia zgłoszenia jest ono publikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego. Urząd Patentowy RP poddaje wniosek odpowiednim badaniom w celu ustalenia ustawowych warunków uzyskania patentu po czym po weryfikacji wniosku wydaje decyzję o udzieleniu bądź nie udzieleniu patentu.
Pozytywny przebieg powyższej procedury zamyka złożenie przez zgłaszającego opłaty za pierwszy okres ochrony zgodnie z tabelą opłat i prowizji Urzędu Patentowego RP. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż prawo do uzyskania patentu na wynalazek podobnie jak prawa ochronnego na wzór użytkowy, czy też prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu.
Alternatywą dla bardziej wymagających właścicieli wynalazków pozwalającą na poszerzenie zakresu ochrony patentowej w stosunku do patentów krajowych, udzielanych przez Urząd Patentowy RP, dających wyłączność korzystania z zarejestrowanego wynalazku na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (art. 63 ust. 1 Prawa własności przemysłowej) jest patent europejski. Funkcjonowanie patentu europejskiego zapoczątkowała podpisana w Monachium konwencja o udzieleniu patentu europejskiego z 5 października 1973 r., która od 1 marca 2004 r. obowiązuje również Polskę.
Istotne postanowienie w świetle poszerzenia ochrony prawa patentowego przewiduje również art. 40 ustawy Prawo własności przemysłowej zgodnie z którym: "Wynalazek, na który polska osoba prawna bądź obywatel polski, mający miejsce zamieszkania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, chce uzyskać patent za granicą, może być zgłoszony za granicą w celu uzyskania ochrony dopiero po zgłoszeniu go w Urzędzie Patentowym RP."
Natomiast z art. 2 Konwencji Monachijskiej wynika, iż patent europejski posiada w każdym umawiającym się państwie, dla którego został udzielony, ten sam skutek i podlega tym samym warunkom co patent krajowy udzielony przez to państwo. Sama zaś procedura rejestracji wynalazku w Europejskim Urzędzie Patentowym jest dość zbliżona do opisanej we wstępie artykułu procedury krajowej.
Podmiot starający się o uzyskanie patentu o poszerzonej ochronie terytorialnej może skierować swój wniosek do odpowiedniego urzędu własności przemysłowej lub też innego organu wskazanego przez umawiające się państwa (w Polsce jest nim Urząd Patentowy RP) albo specjalizującego się w przyznawaniu patentów europejskich Europejskiego Urzędu Patentowego w Monachium lub jego oddziału w Hadze. Możliwość dokonania wyboru dopuszcza art. 75 Konwencji Monachijskiej, jednak z dwoma następującymi wyjątkami:
- ustawodawstwo danego państwa zezwala na dokonanie europejskiego zgłoszenia patentowego przed organem krajowym oraz
- jeśli nie jest to zgłoszenie należące do grupy zgłoszeń które mogą być dokonywane wyłącznie przed Europejskim Urzędem Patentowym (art. 76 Konwencji Monachijskiej).
Dokonywanie europejskich zgłoszeń patentowych przed polskim Urzędem Patentowym zostało wyraźnie dopuszczone przez prawo polskie, na co wskazuje art. 3 ust. 1 ustawy z 14 marca 2003 r. o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 65, poz. 598), która zaczęła obowiązywać, podobnie jak Konwencja Monachijska, 1 marca 2004 r. W przypadku dokonywania przez polskie podmioty powyższych zgłoszeń w Urzędzie Patentowym RP nie znajduje zastosowania przytaczany już art. 40 prawa własności intelektualnej.
Po wyczerpaniu powyższego zakresu dokonywanie dodatkowego zgłoszenia w Europejskim Urzędzie Patentowym nie jest już wymagane. Dość istotna kwestia wymagającą uwagi jest fakt, iż wynalazek uzyskujący ochronę patentowa na terytorium danego państwa UE będzie chroniony zgodnie z zasadami materialnego prawa wynalazczego tego kraju.
Karolina Zając
Prawnik w kancelarii Rachelski & Wspólnicy
