Posiłki regeneracyjne jako przychód pracowników
[13.03.2015] Przepisy Kodeksu pracy w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnych posiłków i napojów, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.
Zgodnie z art.11 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "pdf") za przychody, co do zasady, uznaje się otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Sprowadzając to na grunt stosunków pracowniczych, powyższy przepis został doprecyzowany w art.12 ust.1 pdf. Zgodnie z jego treścią – za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.
Nie ulega wątpliwości, że w świetle powyższych regulacji posiłek regeneracyjny oferowany pracownikom stanowi świadczenie w naturze o określonej wartości, a zatem stanowi on przychód podlegający opodatkowaniu.
Jednak nie zawsze. Ustawa podatkowa przewiduje również zwolnienia podatkowe, które obejmują swoim zakresem świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. W związku z tym wniosek jest prosty – z takiego zwolnienia korzystają wyłącznie pracownicy, którzy są zatrudnieni u danego pracodawcy w warunkach szczególnie uciążliwych, jednak o tym, kogo należy zaliczyć do takiej grupy pracowników decydują zapisy Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. 1996 nr 60 poz. 279).
Co jednak w przypadku, gdy pracodawca nie ma możliwości zorganizowania w zakładzie stołówki pracowniczej i przekazuje pracownikowi bon do punktu gastronomicznego? Czy takie świadczenie również może korzystać ze zwolnienia? Oczywiście tak, jednak pod warunkiem, że dotyczy to jedynie grupy pracowników korzystających z posiłków na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy (art.232 KP).
Należy pamiętać o tym, że wskazane przepisy ustawy podatkowej mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Mimo to, nierzadkim błędem pracodawców jest rozszerzanie kręgu osób korzystających ze zwolnień podatkowych w drodze wewnętrznych aktów zakładowych, układów zbiorowych pracy czy też postanowień umów. Takie postanowienia są jednak dla organów podatkowych całkowicie niewiążące, zaś pracodawca stosując tak ustalone zwolnienia przy wyliczaniu zaliczek na podatek dochodowy należny od pracowników, może narazić się na poważne konsekwencje zarówno na gruncie administracyjnoprawnym, jak również na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnoskarbowej. Zgodnie z art.31 ustawy pdf zakład pracy jest płatnikiem podatku dochodowego należnego od pracowników i z tego tytułu jest on odpowiedzialny za właściwe obliczanie i pobieranie w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy od swoich pracowników.
W razie niedopełnienia obowiązku pobrania podatku odpowiada on całym swoim majątkiem i jeżeli organ podatkowy w toku przeprowadzonego postępowania stwierdzi wskazane nieprawidłowości, wydaje on stosowną decyzję o odpowiedzialności płatnika jednocześnie określając wysokość niepobranej należności.
Na marginesie warto pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem NSA odpowiedzialność płatnika ma w takim wypadku jest odpowiedzialnością osobistą, odrębną od odpowiedzialności podatnika i nie ma charakteru odpowiedzialności solidarnej ani zastępczej, chociaż w starszych orzeczeniach przyjmowało się, że płatnikowi przysługuje roszczenie regresowe w stosunku do podatnika, którego może dochodzić w postępowaniu cywilnym (wyrok NSA z 26.04.2000, sygn. III SA 833/99). Natomiast w razie pociągnięcia płatnika do odpowiedzialności karnoskarbowej, za niepobranie podatku lub pobranie go w kwocie niższej od należnej, grozi mu kara grzywny do 720 stawek dziennych bądź kara pozbawienia wolności do lat 2, przy czym kary te mogą być orzeczone również kumulatywnie.
Nieco łagodniejsza sankcja została przewidziana dla przypadków, gdy uszczuplona kwota nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, jednak – wtedy zagrożenie karą zostało ograniczone do i tak wysokiej grzywny orzekanej do 720 stawek dziennych. Niezależnie od powyższego płatnik może zostać również ukarany orzeczeniem w stosunku do niego zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Z tego względu bardzo istotne jest, aby pracodawcy, którzy rozszerzają możliwości korzystania z posiłków regeneracyjnych także na pracowników niezatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych, pamiętali o odmiennych zasadach wyliczania i pobierania zaliczek na podatek dochodowy od tych osób.
Emilia Staleńczyk
Treści dostarcza Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór Adwokaci Spółka Partnerska
