Odwołanie darowizny a konsekwencje podatkowe po stronie darczyńcy
[04.11.2016] Odwołanie przez darczyńcę darowizny oraz otrzymanie jej zwrotu nie powoduje powstania obowiązku podatkowego na gruncie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej jako ustawa o PSD).
Jednocześnie, jak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 23.08.2016 r. (znak ITPB2/4511-519/16-3/TJ), zwrot darowizny nie generuje również przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Na gruncie prawa cywilnego dopuszczono możliwość odwołania darowizny (nawet jeżeli została ona już wykonana) z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego, jakiej dopuścił się on względem darczyńcy. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić z uwzględnieniem przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Na skutek zwrotu darczyńca odzyskuje przedmiot darowizny, który powrotnie staje się jego własnością. Okoliczność ta nie powoduje jednakże powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. W świetle art. 1 ustawy o PSD, zakres opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn został ściśle określony przez ustawodawcę. W katalogu enumeratywnie wskazanych tytułów nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które odpowiednio znajdują się bądź są wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie wymieniono jednakże odwołania darowizny.
Dokonując zatem wykładni a contrario uznać należy, że czynność odwołania darowizny nie jest objęta zakresem ustawy i nie wywołuje skutku w postaci powstania obowiązku podatkowego. Potwierdzenie o braku konieczności zapłaty podatku od spadków i darowizn w związku z odwołaniem darowizny odnaleźć możemy również wśród interpretacji przepisów prawa podatkowego (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25.08.2016 r., znak IBPB-2-1/4515-179/16-1/MD oraz interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi 15.11.2011 r., znak IPTPB2/436-41/11-4/KK).
W tym miejscu warto również odnieść się do konsekwencji jakie wywołuje odwołanie darowizny na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PDOF). Zgodnie z przyjętą zasadą kompletności opodatkowania, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają niemalże wszelkie przysporzenia majątkowe uzyskiwane przez podatnika. W myśl regulacji art. 11 ustawy o PDOF, za przychody podatkowe uznawane są zarówno pieniądze i wartości pieniężne, jak i wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jak czytamy jednakże w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 23.08.2016 r. (znak ITPB2/4511-519/16-3/TJ), "Skoro więc na podstawie przepisów o odwołaniu darowizny obdarowanego, który wykazał się wobec darczyńców rażącą niewdzięcznością, uważa się za bezpodstawnie wzbogaconego, to uznać należy, że wykonanie przez niego obowiązku świadczenia zwrotnego na rzecz darczyńcy jest niejako przywróceniem stanu sprzed dokonania przysporzenia na jego rzecz. W takim przypadku nie można uznać, że nabywając zwrotnie do swojego majątku wcześniej darowane świadczenie darczyńca uzyskuje przysporzenie majątkowe mieszczące się w kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Na skutek dokonanego zwrotu stan majątku darczyńcy – pomniejszony w momencie dokonania darowizny – powraca do stanu sprzed zawarcia umowy przysparzającej na rzecz innego podmiotu (umowy darowizny)."
Zgodnie z dokonaną oceną, odwołanie darowizny nie powoduje konieczności rozpoznania przychodu podlegającego opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o PDOF.
Aleksandra Kołc
Konsultant Podatkowy
Treści dostarcza: ECDDP sp. z o.o.
