Odsetki za opóźnienie
[24.03.2015] Odsetki w stosunkach cywilnych, pełnią dwie funkcje: pierwsza stanowi wynagrodzenie za korzystanie z czyjegoś kapitału – odsetki kapitałowe, druga funkcja odsetek stanowi rekompensatę za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.
Zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej jako k.c.) jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wedle powyższego, odsetki stanowią odszkodowanie za opóźnienie z zapłatą długu pieniężnego. W odróżnieniu zatem od kary umownej, która zabezpiecza prawidłowość wykonania zobowiązania niepieniężnego, odsetki mogą być zastrzeżone wyłącznie w celu zabezpieczenia świadczeń pieniężnych, a więc takich, w których przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna.
Komentowany przepis jest wyjątkiem od zasady, że dłużnik odpowiada za szkodę wyrządzoną z przyczyn leżących po jego stronie, a więc wywołanych jego zaniedbaniem tzw. zwłoką. Przepis ten bowiem obliguje dłużnika do zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminowi płatności, co oznacza, że sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2006 r., I Aca 2087/05 "prawo wierzyciela do żądania od dłużnika zapłaty odsetek za czas opóźnienia w wykonaniu świadczenia pieniężnego nie jest uzależnione ani od wykazywania po stronie wierzyciela szkody wynikłej z opóźnienia, ani przyczynami zależnymi od dłużnika zachowania noszącego znamiona winy".
W przypadku, więc opóźnienia wierzyciel nie jest zobowiązany do wykazywania szkody jaką, poniósł przez wzgląd na nieterminową zapłatę należności. Ponadto powstanie prawa do żądania odsetek za opóźnienie jest niezależne od tego, czy roszczenie o odsetki zostało w umowie wskazane, wynikają one bowiem z samego faktu opóźnienia. Przepisy k.c. wskazują, iż odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem wymagalnego świadczenia pieniężnego, termin ten zależy od okoliczności np. w przypadku oznaczenia terminu zapłaty w umowie bądź fakturze VAT, odsetki będą należne od następnego dnia, jeżeli jednak termin zapłaty nie był oznaczony odsetki mogą być naliczane od dnia następnego po otrzymaniu przez dłużnika wezwania do zapłaty.
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była w umowie oznaczona, wierzycielowi należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Odsetki są świadczeniem ubocznym, zależnym od istnienia i wymagalności długu podstawowego. Od momentu powstania uzyskują one byt samoistny, niezależny od długu głównego. Konsekwencją tego jest przyznanie im osobnego terminu przedawnienia, zgodnie z art. 118 odsetki ulegają trzyletniemu przedawnieniu (za każdy dzień oddzielnie). Jednakże przez wzgląd na charakter uboczny odsetek w stosunku do należności głównej, ulegają one przedawnieniu wraz z przedawnieniem należności głównej, bez względu na własny termin przedawnienia. Zatem w przypadku gdy upłynie termin przedawnienia należności głównej, wierzyciel nie będzie mógł żądać zapłaty odsetek.
Klaudia Szkodzińska, aplikant radcowski
Łukasz Bernatowicz, radca prawny
Treści dostarcza: ECDDP sp. z o.o.
