Klauzule niedozwolone w regulaminach komercyjnych imprez sportowych
[24.08.2015] Organizator nie może zastrzegać sobie wyłącznej wiążącej wykładni regulaminu, prawa do jego zmiany bez uprzedzenia, albo właściwości sądu innej niż miejscowa, zgodnie z ogólnymi przepisami kodeksu cywilnego.
Polski porządek cywilny gwarantuje konsumentowi w relacjach z przedsiębiorcą szczególną ochronę, której wyrazem jest między innymi otwarty katalog klauzul abuzywnych z art. 3853 k.c. Zgodnie z ustawą z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów przedsiębiorcą jest przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, to jest (…) osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólnik spółki cywilnej w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej. Nadto, ustawa konsumencka rozszerza przywołane pojęcie definiując przedsiębiorcę również jako:
a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,
c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę (…) nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji (…);
d) związek przedsiębiorców (…).
Konsumentem jest natomiast, w myśl ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny, osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Syntetyzując więc wskazane powyżej definicje, relacje konsumenta z przedsiębiorcą dotyczą, w najprostszym rozumieniu, stosunków pomiędzy osobą fizyczną podejmującą czynność w oderwaniu od ewentualnie prowadzonej działalności gospodarczej a przedsiębiorcą. Celem takiego rozróżnienia jest zapewnienie konsumentowi odpowiedniej ochrony prawnej, tak by jako słabsza strona zobowiązania została uprzywilejowana względem podmiotu zajmującego się obrotem gospodarczym profesjonalnie. Gwarancją takiej ochrony są, między innymi, przepisy kodeksu cywilnego, ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a także ustawy o prawach konsumenta.
Przywołany już art. 3853 k.c. wskazuje rodzajowo przykłady postanowień umownych w relacjach przedsiębiorcy z konsumentem, które w myśl art. 3851 k.c. nieuzgodnione indywidualnie, (…) nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Oznacza to, że regulacje, które wbrew dyspozycji przywołanej normy, dla przykładu:
- wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie;
- wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
- wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony;
- przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy (…)
nie będą obowiązywały, chociaż umowa pozostanie w mocy w zakresie pozostałych jej postanowień.
Jakkolwiek zastosowanie powyższych uregulowań nie budzi zastrzeżeń w przypadku zakupów w sklepie internetowym, ubezpieczeń, czy usług telekomunikacyjnych, to uzasadnionymi wydają się wątpliwości w zakresie komercyjnych imprez sportowych.
Z jednej strony, odwołując się do ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie, przez wzgląd na nadzór właściwego ministra nad polskim związkiem sportowym, a także realizowanie zadań publicznych poprzez organizację i prowadzenie współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz o Puchar Polski w danym sporcie, jak również powoływanie kadry sportowej i przygotowywanie jej do igrzysk olimpijskich w myśl przepisów art. 13 przywołanego aktu normatywnego, uczestnictwo w sporcie zorganizowanym zdaje się generować szczególny stosunek administracyjnoprawny.
Z drugiej jednak, fakt, iż definicja z art. 2 ustawy rysuje bardzo szerokie pojęcie sportu, przez który rozumieć należy (…) wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach, skonfrontowany z życiowym doświadczeniem, pozwala stwierdzić, że sport organizowany jest nie tylko w formie klubów i związków, za czym przemawiają także art. 3 oraz art. 7 ustawy, zaznaczając ich jedynie przykładowy charakter. Dlatego też, wydaje się, że obok administracyjnoprawnych stosunków związanych z działaniem polskiego związku sportowego istnieją stosunki cywilnoprawne, w myśl których organizowanie działalności sportowej jest usługą, z której konsument korzysta jako zawodnik/uczestnik.
Przedstawioną problematykę pragnę odnieść do komercyjnych imprez sportowych, jakich popularność w ostatnim czasie zdaje się rosnąć w sposób odwrotnie proporcjonalny do prawnej świadomości organizatorów, którymi są najczęściej stowarzyszenia, fundacje oraz osoby fizyczne w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Opłata za uczestnictwo w zawodach wydaje się mieć charakter ceny za usługę, którą jest zorganizowanie rywalizacji sportowej oraz wszelkie dodatkowe świadczenia dla zawodników jak, na przykład, posiłek, czy pamiątkowa koszulka. Brak jest więc postaw, by uznać takie współzawodnictwo za szczególną formę działalności niepodlegającą przepisom prawa konsumenckiego. Niezrozumiałą jest tym samym skala stosowania klauzul abuzywnych w regulaminach takich imprez.
Mając na uwadze powyższe, organizator nie może zastrzegać sobie wyłącznej wiążącej wykładni regulaminu, prawa do jego zmiany bez uprzedzenia, albo właściwości sądu innej niż miejscowa, zgodnie z ogólnymi przepisami kodeksu cywilnego. Praktyka wskazuje jednak mnożącą się ilość uchybień w tym zakresie, nie wspominając już o naruszeniach obowiązku właściwego oznaczenia przedsiębiorcy wynikającego z przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy z dnia 15 września 2005 roku – Kodeks spółek handlowych.
Wobec powyższego, teza o cywilnoprawnym stosunku organizatora komercyjnej imprezy sportowej oraz jej uczestnika wydaje się uzasadniona. Niestety odbicie powszechnie obowiązujących norm prawa konsumenckiego w regulaminowych postanowieniach wciąż pozostaje tylko niezrealizowanym postulatem. Istotnym jest jednak pamiętać, że w myśl przywołanego na wstępie art. 3851 k.c. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (…).
Treści dostarcza Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór Adwokaci Spółka Partnerska
