Forma prowadzenia działalności gospodarczej a różnice w opodatkowaniu
[26.08.2014] Kodeks spółek handlowych umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej w różnych formach prawnych, z czego największe znaczenie w praktyce mają spółki osobowe oraz spółki kapitałowe.
Kodeks spółek handlowych umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej w różnych formach prawnych, z czego największe znaczenie w praktyce mają spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna). Przedsiębiorcy zamierzający rozpocząć działalność w formie spółki prawa handlowego, rozważając wybór odpowiedniej formy prawnej dla swojej działalności, powinni brać pod uwagę w szczególności rozkład wzajemnych praw i obowiązków wspólników, zakres ich odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ale także zasady rozliczania się przez daną spółkę z podatku dochodowego.
Spółki osobowe
Na gruncie prawa podatkowego podstawowa różnica pomiędzy spółkami osobowymi i kapitałowymi polega na tym, że spółki osobowe – co do zasady – nie są podatnikiem podatku dochodowego, czyli są tzw. transparentne podatkowo (podatnikiem są dopiero wspólnicy tych spółek).
Natomiast, podstawową formą opodatkowania osoby fizycznej jest opodatkowanie według skali podatkowej i stawek podatkowych 18 proc. oraz 32 proc. (w przypadku przekroczenia kwoty 85 528,00 zł stawka 32 proc. ma zastosowanie do nadwyżki ponad tę kwotę). Podatnik może jednak zdecydować się na 19 proc. stawkę liniową. W tym celu osoba fizyczna jest zobowiązana złożyć stosowny wniosek do urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego. W przypadku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika wniosek taki musi być złożony nie później niż do dnia uzyskania pierwszego przychodu.
Wyjątkiem od transparentności podatkowej spółek osobowych jest spółka komandytowo akcyjna, która od 1 stycznia 2014 roku stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. W praktyce oznacza to, że spółka komandytowo-akcyjna, podobnie jak inne spółki będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (tj. spółka z o.o. i spółka akcyjna), zobowiązana jest do zapłaty zaliczek na ten podatek i do corocznego rozliczenia w zeznaniu rocznym należnego podatku dochodowego, a wypracowany przez spółkę "zysk" przeznaczony dla wspólnika opodatkowany jest de facto podwójnie, o czym będzie mowa poniżej. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można założyć, iż opodatkowanie spółki komandytowo-akcyjnej podatkiem od osób prawnych w najbliższym czasie, spowoduje spadek zainteresowania tym rodzajem spółki.
Różnica pomiędzy spółkami osobowymi a kapitałowymi polega również na tym, że spółka osobowa jako transparentna podatkowo, nie odprowadza zaliczek na podatek dochodowy. W związku z tym, zatrzymanie zysku w spółce osobowej nie jest związane z odprowadzeniem zaliczki na podatek dochodowy tak jak ma to miejsce w przypadku spółki kapitałowej.
Spółki kapitałowe
W przypadku spółek kapitałowych mamy do czynienia z sytuacją odwrotną niż w przypadku spółek osobowych – podatnikiem podatku dochodowego jest spółka, a nie wspólnicy.
Opodatkowanie dochodu spółki kapitałowej wiąże się zatem dla wspólnika z podwójnym opodatkowaniem "zysku" wypracowanego przez spółkę. Wynika to z tego, że dochód spółki kapitałowej najpierw podlega opodatkowaniu 19 proc. podatkiem dochodowym od osób prawnych. Następnie, zysk przeznaczony uchwałą wspólników/akcjonariuszy do podziału, czyli tzw. dywidenda, również podlega opodatkowaniu podatkiem w wysokości 19 proc. Realne opodatkowanie w spółce kapitałowej wynosi zatem ok. 34 proc.
Istotnym wyjątkiem od zasady "podwójnego opodatkowania" jest sytuacja, gdy wspólnikiem polskiej spółki jest inna spółka, która podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów w Polsce lub innych kraju członkowskim UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W takim przypadku znajdzie zastosowanie zwolnienie z obowiązku pobrania podatku od dywidendy. Pamiętać jednak trzeba, iż zastosowanie tego zwolnienia jest uzależnione od spełnienia kilku szczegółowych warunków, z czego najważniejszym jest konieczność posiadania przez odbiorcę dywidendy nie mniej niż 10 proc. akcji/udziałów w spółce wypłacającej.
Należy zwrócić uwagę, iż tak skonstruowane zwolnienie z podatku będzie dotyczyło wyłącznie dywidend wypłacanych akcjonariuszy/wspólników będących spółkami. Podatku nie unikną natomiast otrzymujący dywidendę, będący osobami fizycznymi.
Co istotne, do tworzenia struktur optymalnych pod względem podatkowym oraz prawnym wykorzystywane są zarówno spółki osobowe jak i kapitałowe. Najlepszym tego przykładem jest konstrukcja spółki komandytowej, w której komandytariuszami (wspólnikami odpowiadającymi tylko do wysokości określonej kwoty) są osoby fizyczne, natomiast komplementariuszem (wspólnikiem odpowiadającym w pełnym wymiarze) jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której wspólnicy – zazwyczaj te same osoby, które są komandytariuszami we wskazanej powyżej spółce komandytowej – nie odpowiadają za jej zobowiązania. Wskazana konstrukcja służy połączeniu transparentności podatkowej spółki osobowej z zasadą braku odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki kapitałowej.
Tomasz Kamiński, radca prawny w kancelarii prawnej D. Dobkowski sp.k. stowarzyszonej z KPMG w Polsce
Treści dostarcza: KPMG
