Bankowe tytuły egzekucyjne niezgodne z Konstytucją
[11.06.2015] W dniu 14 kwietnia 2015 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128 – dalej: "Prawo Bankowe") są niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14.04.2015 r., P 45/12).
Zgodnie z art. 96 ust. 1 Prawa Bankowego "na podstawie ksiąg banków lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne". Na podstawie natomiast art. 97 ust. 1 Prawa Bankowego "bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia".
Na podstawie ww. przepisów bankowy tytuł egzekucyjny po otrzymaniu klauzuli wykonalności uprawniał do wszczęcia i prowadzenia egzekucji przeciwko osobie, która dokonała bezpośrednio z bankiem czynności bankowej albo była dłużnikiem banku. W celu uzyskania klauzuli wykonalności należało przedłożyć w Sądzie bankowy tytuł egzekucyjny wraz z oświadczeniem dłużnika o poddaniu się egzekucji, ewentualnie przedłożyć również dokumenty wykazujące następstwo prawne dłużnika.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że ww. przepisy naruszają wynikającą z art. 32 Konstytucji zasadę równości wobec prawa. Powyższe przepisy przyznawały bowiem bankom uprawnienie do wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego, zrównanego z orzeczeniami sądowymi bez przeprowadzania postępowania sądowego i merytorycznego rozpoznania sprawy. Często dochodziło wówczas do zajęcia majątku dłużnika na skutek prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Dłużnik banku mógł jedynie w drodze powództwa na podstawie art. 840 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz.U. 43, poz. 296 z późn. zm.- dalej "KPC") żądać pozbawienia tytułu egzekucyjnego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny uznał, że naruszona została również zasada równości w relacji banku do pozostałych wierzycieli dłużnika, którzy mieli mniejsze szanse na zaspokojenie swych wierzytelności przez dłużnika.
Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 Prawa Bankowego tracą moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016 r. Odroczenie utraty mocy obowiązującej przez Trybunał Konstytucyjny ma umożliwiać zakończenie spraw w toku oraz wydanie przez ustawodawcę przepisów intertemporalnych.
Utrata możliwości wydawania bankowych tytułów wykonawczych przez banki doprowadzi do tego, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi banku, a tym samym dokonanie zajęcia majątku dłużnika uzależnione będzie od wcześniejszego wystąpienia z powództwem i uzyskania prawomocnego nakazu zapłaty lub wyroku uwzględniającego powództwo, bądź też wiązało się będzie koniecznością sporządzenia odpowiedniego aktu notarialnego w myśl art. 777 KPC, w którym dłużnik podda się egzekucji.
Alicja Machała
aplikant radcowski
Treści dostarcza von Zanthier Kancelaria Prawnicza sp.k.
