Art. 130 § 21 Kodeksu pracy za niezgodny z Konstytucją RP
[25.10.2012] Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 2 października 2012 r. uznając art. 130 § 21 Kodeksu pracy za niezgodny z Konstytucją RP nie odroczył utraty mocy obowiązującej tego przepisu.
BRAK OBOWIĄZKU ODDANIA DNIA WOLNEGO ZA ŚWIĘTO PRZYPADAJĄCE W DNIU WOLNYM OD PRACY, WYNIKAJĄCYM Z GRAFIKU, NIEZGODNE Z KONSTYTUCJĄ RP
W dniu 2 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 130 § 21 Kodeksu pracy, który stanowił iż "jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy" – dotyczący zasad ustalania wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji (sygn. akt: K 27/11).
Inicjatorem wniosku była Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność". Zdaniem Trybunału taka treść przepisu narusza zasadę równości, bezpodstawnie różnicując liczbę dni wolnych od pracy należnych pracownikowi. W ocenie składu orzekającego określenie liczby dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym musi w równej mierze dotyczyć wszystkich pracowników.
Natomiast kryterium określające ograniczenie dni wolnych od pracy powinno być ukształtowane na podstawie obiektywnych, przewidywalnych i racjonalnych kryteriów. Takim kryterium nie może być jedynie przyjęcie i określenie przez pracodawcę harmonogramu czasu pracy. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż zróżnicowanie sytuacji prawnej oddania dnia wolnego od tego czy dane święto przypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z przyjętego rozkładu pracy czy też nie, nie znajduje usprawiedliwienia w potrzebach i interesach gospodarki narodowej.
Trybunał także stwierdził, iż prawodawca ustanawiając Święto Trzech Króli dniem wolnym od pracy, mając na uwadze wielowiekowe tradycje, jednocześnie zaprzepaścił skutki przywrócenia tego Święta poprzez ograniczenie czy nawet pozbawienie w sposób dyskryminujący określonych grup pracowników przysługujących im uprawnień do dodatkowego dnia wolnego od pracy.
Powyższa regulacja prawna narusza także zasadę sprawiedliwości społecznej: zróżnicowanie prawa do dodatkowego dnia wolnego jedynie w oparciu o kryterium zależnym od rozkładu czasu pracy pracownika jest arbitralne przez co niesprawiedliwe i krzywdzące dla grupy pracowników, nie mających prawa do oddania dnia wolnego.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 2 października 2012 r. uznając art. 130 § 21 Kodeksu pracy za niezgodny z Konstytucją RP nie odroczył utraty mocy obowiązującej tego przepisu. Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP orzeczenie wejdzie w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Wobec powyższego z tym dniem w sensie normatywnym zostanie usunięta z porządku prawnego norma art. 130 § 21 Kodeksu pracy.
W konsekwencji po stronie pracodawcy powstanie obowiązek obliczania wymiaru czasu pracy zgodnie z art. 130 § 2 Kodeksu pracy, to znaczy każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. To oznacza, iż pracownikowi niezależnie od tego czy dane święto przypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy czy też nie (za wyjątkiem niedzieli) przysługuje dzień wolny od pracy albo w dniu święta, albo w innym dniu wskazanym przez pracodawcę.
Ponadto w przypadku, gdy obecnie normatyw czasu pracy u pracodawcy ustalony jest na podstawie art. 130 Kodeksu pracy z uwzględnieniem § 21 tego artykułu, po ogłoszeniu rzeczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego po stronie pracodawcy zaistnieje także obowiązek korekty normatywu czasu pracy dla poszczególnych pracowników. Zaniechanie tego obowiązku może powodować po stronie pracownika roszczenie z tytułu godzin nadliczbowych o ile w okresie rozliczeniowym nie zostanie uwzględniona dyspozycja art. 130 § 2 Kodeksu pracy z pominięciem już nieobowiązującego art. 130 § 21 Kodeksu pracy.
Autor: Grzegorz Trejgel, radca prawny "Wojewódka i Wspólnicy" Sp.k.
Stan prawny: 3 października 2012 roku
Podstawa prawna: art. 130 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, art. 190 Konstytucji RP.
Źródło informacji: Komunikat prasowy Trybunału Konstytucyjnego po rozprawie dotyczącej zasad ustalania wymiaru pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, w którym święto przypada na dzień wolny od pracy (https://www.trybunal.gov.pl/Rozprawy/2012/rozprawy.htm)
Treści dostarcza: www.iuslaboris.pl Sp. z o.o., patron merytoryczny Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.
