28 kwietnia wchodzi w życie nowa ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych
[19.04.2013] Według nowych przepisów, termin zapłaty w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami nie powinien przekraczać 60 dni.
Już 28 kwietnia 2013 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. 2013 nr 0 poz. 403). Według nowych przepisów, termin zapłaty w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami nie powinien przekraczać 60 dni. W transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny termin ten nie może być dłuższy niż 30 dni, natomiast w przypadku podmiotu publicznego będącego podmiotem leczniczym – 60 dni.
Celem uchwalenia nowej ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. 2013 nr 0 poz. 403) jest zdyscyplinowanie stron transakcji handlowych w zakresie stosowania krótkich terminów zapłaty po dostarczeniu towaru lub wykonaniu usługi. Mechanizmy wprowadzone tą ustawą mają korzystnie wpłynąć na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego oraz funkcjonowanie przedsiębiorstw. Według zamierzenia ustawodawcy będą one przeciwdziałać pogłębiającej się skłonności dłużników do zalegania z zapłatą oraz nadmiernego wydłużania terminów zapłaty w umowach.
Nowa regulacja jest efektem wdrożenia do krajowego systemu prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, która zastąpiła poprzednio obowiązującą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/35/WE z dnia 29 czerwca 2000 r., wdrożoną do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. nr 139, poz. 1323, z późn. zm.).
Z badań ankietowych przeprowadzonych przez Ministerstwo Gospodarki wynika, że wiele płatności w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcami a organami władzy publicznej jest dokonywanych po terminach ustalonych w umowach(1). Przeciętne opóźnienie w zapłacie należności w umowach między przedsiębiorcami wynosi 36,22 dni. Blisko 20% ankietowanych przedsiębiorców wskazuje również na problemy z terminowym otrzymaniem zapłaty w ramach realizacji umów zawieranych z organami publicznymi. Przeciętne opóźnienie w tej grupie wynosi 27,44 dni.
Wśród ankietowanych, jako przyczynę opóźnień w płatnościach najczęściej wskazywano: spóźnione płatności od innych kontrahentów (35,7%), trudną sytuację finansową dłużnika (22,3%), zamierzone działanie kontrahenta (16,7%) oraz uzależnienie wierzyciela od dłużnika tj. wykorzystywanie przez dłużnika pozycji dominującej (10,6%).
W celu zdyscyplinowania stron do powstrzymywania się od stosowania nadmiernie długich terminów zapłaty nową ustawą wprowadzona została zasada, zgodnie z którą termin zapłaty określony w umowie (z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny) nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego oraz jest obiektywnie uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru lub usługi.
W przypadku niespełnienia powyższych przesłanek, po upływie 60 dni wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, przysługują od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określonej na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) (obecnie odsetki te wynoszą 11,50%(2)), chyba że strony uzgodniły w umowie wyższe odsetki (art. 7 ustawy).
W umowach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny termin zapłaty nie może przekraczać 30 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym(3)– 60 dni. Z uwagi jednak na specyfikę niektórych umów (wieloetapowość, złożoność procedur, skomplikowanie, zaangażowanie wielu podmiotów), strony umowy, w której dłużnikiem jest podmiot publiczny, mogą ustalić w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, nie dłuższy jednak niż 60 dni.
Jeżeli strony transakcji handlowej ustaliłyby termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, a nie byłoby to uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 30 dni przysługują odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określonej na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty (art. 8 ustawy).
W sytuacji, w której nie jest możliwe ustalenie daty otrzymania faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy fakturę lub rachunek doręczono przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi (art. 7 ust 4 oraz art. Art. 8 ust. 5 ustawy).
Jeżeli strony transakcji handlowej, z wyłączeniem podmiotu publicznego będącego podmiotem leczniczym, przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (tzw. opłata za kredyt kupiecki) (art. 5 ustawy).
W nowej ustawie utrzymano rozwiązanie, zgodnie z którym, jeżeli termin zapłaty nie został określony w umowie, wierzycielowi bez wezwania przysługują odsetki ustawowe po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się natomiast dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, ale nie wcześniejszy niż dzień doręczenia wezwania. Zgodnie z nową ustawą za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego, uważa się również dzień określony w wezwaniu dłużnika do zapłaty dokonanym w postaci elektronicznej, o ile strony przewidziały w umowie taki sposób składania oświadczeń woli (art. 6 ustawy).
Jeżeli strony przewidziały w umowie procedurę zbadania towaru lub usługi celem potwierdzenia ich zgodności z umową, czas trwania takiego badania musi być zgodny ze społeczno-gospodarczym celem umowy oraz zasadami współżycia społecznego, a także obiektywnie uzasadniony, biorąc pod uwagę właściwość towaru lub usługi, nie powinien również przekraczać 30 dni, liczonych od dnia otrzymania towaru lub usługi. W tym przypadku jeżeli dłużnik otrzymał fakturę lub rachunek, potwierdzające dostawę towaru lub wykonanie usługi, przed dniem rozpoczęcia badania towaru lub usługi lub w jego trakcie, termin zapłaty jest liczony od dnia zakończenia badania towaru lub usługi (art. 9 ustawy).
Zgodnie z wymogami Dyrektywy ustawa wprowadza dodatkowo nowy instrument, który ma na celu zwrot kosztów wierzycielowi poniesionych przy odzyskiwaniu należności od dłużnika. Stosownie do przepisów art. 10 ustawy, od dnia nabycia przez wierzyciela uprawnienia do odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy, przysługuje mu od dłużnika, bez konieczności wezwania, kwota tzw. stałej rekompensaty w wysokości równowartości wyrażonej w złotych kwoty 40 euro według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
W przypadku, gdy koszty odzyskiwania należności przekroczą tą kwotę wierzyciel ma możliwość uzyskania na drodze sądowej zwrotu wszelkich poniesionych wydatków, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych jednak o kwotę stałej rekompensaty. Celem umożliwienia efektywnego dochodzenia tych należności, ustawa przewiduje wprowadzenie odpowiedniej zmiany w art. 485 § 2a Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez rozszerzenie zakresu możliwych roszczeń w postepowaniu nakazowych (art. 14 ustawy).
Nowa ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wchodzi w życie z dniem 28 kwietnia 2013 r. Do transakcji handlowych zawartych przed tym dniem znajdą zastosowanie przepisy dotychczasowe.
Emilia Falkowska
"Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy" sp. k.
(1) Badania ankietowe przeprowadzone w październiku 2011 r. (próba 283 przedsiębiorców), wyniki dostępne na: https://www.mg.gov.pl/files/upload/15183/opoznione_platnosci_wyniki.pdf
(2) Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 12 marca 2013 r. w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (M.P. 2013 nr 0 poz. 163).
(3) W rozumieniu art. 4 ust 1 pkt 2-4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217).
Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy
