Kontrola wykonywania obowiązków w zakresie abonamentu RTV

[14.01.2013] W ostatnim czasie szczególnie na znaczeniu zyskuje zagadnienie kontroli wykonywania obowiązków w zakresie płatności abonamentu radiowo-telewizyjnego.

Zwłaszcza do podmiotów gospodarczych kierowane są pisma, który nadawcą jest Poczta Polska, Centrum Obsługi Finansowej. W pismach tych znajduje się informacja, że upoważnieni pracownicy Poczty Polskiej zamierzają dokonać kontroli wykonywania obowiązków w zakresie abonamentu RTV w siedzibie firmy. Zasadniczym pytaniem, jest czy istnieje obowiązek wpuszczenia pracowników Poczty Polskiej na teren firmy w celu przeprowadzenia tej kontroli.

Sprawowanie kontroli wykonywania obowiązków w zakresie rejestracji i uiszczania opłat abonamentowych reguluje ustawa o opłatach abonamentowy. Zgodnie z tą ustawą sprawowanie tej kontroli powierzono Poczcie Polskiej.

Zdaniem autora niniejszego artykułu, aby uznać, iż pracownicy Poczty Polskiej posiadają takie uprawnienie, konieczne jest istnienie do tego wyraźnej podstawy prawnej. Zatem w celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, należy przeanalizować poszczególne przepisy ustawy.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o opłatach abonamentowych: kontrolę wykonywania obowiązku rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz obowiązku uiszczania opłaty abonamentowej prowadzi operator publiczny, o którym mowa w art. 5 ust. 1 – upoważnieni pracownicy Poczty Polskiej.

• przepis ten stanowi tylko ogólne określenie uprawnień do kontroli, nie wskazuje w jaki sposób kontrola ta możne być dokonywana, nie zawiera uprawnienia do żądania wstępu do lokalu firmy.

Zgodnie z art. 7 ust. 3 w/w ustawy: do opłat abonamentowych stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym.

• stosując wnioskowanie a contrario, należy uznać, iż tylko w zakresie egzekucji opłat, Poczta została uprawniona do stosowania przepisów przewidujących przymus – przepisy o  postępowaniu egzekucyjny. Skoro przepis ten został zawężony tylko do grupy "obowiązków o charakterze pieniężnym", uznać należy, że Poczta nie ma prawa egzekwować innych, ewentualnych obowiązków jak np. obowiązku wpuszczenia do siedziby firmy.

Zgodnie z art. 7 ust. 6 w/w ustawy: w przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego kierownik jednostki operatora publicznego, o którym mowa w art. 5 ust. 1, przeprowadzający kontrolę, wydaje decyzję, w której nakazuje rejestrację odbiornika oraz ustala opłatę za używanie niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego, o której mowa w art. 5 ust. 3.

• przepis ten zawiera uprawnienie do wydania decyzji "w przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika". Nie zostało uregulowane w jaki sposób do owego stwierdzenia ma dojść. Uważam, że nie można domniemywać tak istotnego uprawnienia jak obowiązek wpuszczenia do siedziby firmy. 

Zgodnie z art. 7 ust. 10 w/w ustawy: minister właściwy do spraw łączności, w porozumieniu z Przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, określi, w drodze rozporządzenia:
1) jednostki operatora publicznego, o którym mowa w art. 5 ust. 1, przeprowadzające kontrolę określoną w ust. 1,
2) wzór upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych oraz zasady i tryb wydawania upoważnień, mając na uwadze zapewnienie prawidłowego wykonania czynności kontrolnych i organizację operatora publicznego.

• przepis ten stanowi delegacje dla wydanego w dniu 7 lipca 2005 r.  rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie określenia jednostek operatora publicznego przeprowadzających kontrolę wykonywania rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych i uiszczania opłat abonamentowych za ich używanie, wzoru upoważnienia do wykonania czynności kontrolnych oraz zasad i trybu wydawania tych upoważnień. Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia, do kontroli uprawnione jest Centrum Obsługi Finansowej.
• co istotne w rozporządzeniu braku również uprawnienia do żądania wstępu do siedziby firmy.

Reasumując, brak w opisywanych wyżej przepisach wyraźnej podstawy prawnej do żądania wstępu do siedziby firmy. Tymczasem odmowa wpuszczenia znajduje swe umocowanie w konstytucyjnym prymacie prawa własności, czego potwierdzenie znajduje się w kodeksie cywilnym, który definiuje prawo własności, jako prawo bezwzględne, skuteczne erga omnes (względem wszystkich) –   granicach określonych przez ustawę i zasady współżycia społecznego właściciel może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób (art. 140 k.c.). Ponadto przepisy kodeksu cywilnego przewidują ochronę dóbr osobistych przedsiębiorcy, w tym ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 43 k.c.).

Wobec powyższego przedsiębiorca w przypadku zamiaru przystąpienia przez pracowników Poczty Polskiej do kontroli w jego siedzibie (i składnikach majątkowych, które są w jej posiadaniu jak np. samochody służbowe), może zasadnie argumentować, iż kontrolujący winien wykazać wyraźną postawę prawną, która zobowiązywałaby go do wpuszczenia kontroli do siedziby przedsiębiorstwa. Zgodnie z przeprowadzoną powyżej analizą przepisów ustawy o opłatach abonamentowych, wydaje się, że ustawa ta nie zawiera takiego upoważnienia.

Podstawy prawne artykułu:

1. Ustawa o opłatach abonamentowych (z dnia 21 kwietnia 2005 r. Dz.U.05.85.728, z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie określenia jednostek operatora publicznego przeprowadzających kontrolę wykonywania rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych i uiszczania opłat abonamentowych za ich używanie, wzoru upoważnienia do wykonania czynności kontrolnych oraz zasad i trybu wydawania tych upoważnień (z dnia 7 lipca 2005 r.  Dz.U. nr 132, poz. 1116),
3. Konstytucja RP,
4. Kodeks Cywilny (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., Dz.U Nr. 16 poz. 93 z późn. zm.).

autor: Mateusz Nowak, aplikant radcowski

Treści dostarcza: TALARCZYK i ROESSLER spółka partnerska radców prawnych