Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie zawsze liczy się od chwili śmierci spadkodawcy
[01.02.2013] Otrzymanie spadku nie zawsze wiąże się z przysporzeniem korzyści majątkowych. Z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na spadkobierców nie tylko prawa, ale i obowiązki zmarłego, w tym np. wymagające spłaty długi.
Instytucją, która pozwala spadkobiercy uchronić się przed odpowiedzialnością za długi spadkodawcy jest odrzucenie spadku. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Oznacza to, że dla każdego spadkobiercy termin ten może biec niezależnie.
Dla spadkobierców ustawowych, będących osobami najbliższymi zmarłego bieg terminu najczęściej rozpoczyna się z dniem śmierci spadkodawcy, jeśli w tym samym dniu uzyskują o niej informację. Jeżeli uzyskali informacje o śmierci, a tym samym o tytule swojego powołania do spadku w terminie późniejszym, później również rozpoczyna się bieg terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Krąg spadkobierców może też ulegać zmianie. Taka sytuacja ma miejsce, gdy któraś z pierwotnie powołanych do spadku osób spadek ten odrzuci lub zostanie uznana za niegodną dziedziczenia. Wówczas powołani do spadku zostają następni w kolejności spadkobiercy. Dla niech termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku będzie biegł od chwili dowiedzenia się o tytule powołania, czyli od powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku przez dotychczasowego spadkobiercę lub uznania go za niegodnego dziedziczenia.
Również pozostawienie przez spadkodawcę testamentu nie gwarantuje stałego kręgu spadkobierców. Testament może bowiem zostać uznany za nieważny, czego konsekwencją będzie dziedziczenie przez spadkobierców ustawowych, którzy o tytule swojego powołania dowiedzą się dopiero po stwierdzeniu nieważności testamentu.
Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się – zarówno dla spadkobiercy ustawowego powołanego w testamencie do spadku, jak i dla pozostałych spadkobierców ustawowych – z dniem, w którym dowiedzieli oni się z właściwego źródła o tym, że testament jest nieważny (wyrok SN z dnia 15 stycznia 1991 r. w sprawie III CZP 75/90).
Odrębna zasada obliczania terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku obowiązuje w sytuacji, gdy spadkobierca zmarł przed złożeniem takiego świadczenia. Oświadczenie to może być wówczas złożone przez spadkobierców zmarłego spadkobiercy. Termin do złożenia oświadczenia nie może się wówczas skończyć wcześniej niż termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.
W konsekwencji złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku może nastąpić nawet w okresie dość odległym od chwili śmierci spadkodawcy. Początek biegu terminu jest uzależniony bowiem od chwili, w której spadkobierca dowiedział się, że został do spadku powołany a nie od chwili śmierci spadkodawcy.
autor: Katarzyna Kublicka, radca prawny
Treści dostarcza: TALARCZYK i ROESSLER spółka partnerska radców prawnych
