Opodatkowanie transakcji sekurytyzacyjnej podatkiem od czynności cywilnoprawnych
[23.06.2015] Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie reguluje kwestii stricte związanych z transakcjami sekurytyzacyjnymi. Można jedynie posługiwać się rozwiązaniami standardowymi w tej kwestii, a w związku ze specyfiką procesu sekurytyzacji, rodzą wiele wątpliwości.
Czynności podlegające PCC
Rozważania należy rozpocząć od art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC, w którym ustawodawca wymienia czynności podlegające podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Są to:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku
- umowy darowizny -w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności -w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienie hipoteki,
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- umowy spółki.
Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, iż katalog czynności cywilnoprawnych, do których zastosowanie ma ustawa PCC jest katalogiem zamkniętym -czynności zostały wymienione enumeratywnie i tylko te czynności podlegają opodatkowaniu. Oznacza to zatem, stosując interpretację a contrario, że czynności niewymienione w art.1 nie są objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jak widać, ustawodawca nie wymienił sekurytyzacji wierzytelności kredytowych jako transakcji podlegającej opodatkowaniu PCC. Jak stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej IPPB2/436 -122/11 -4MZ z 2011 roku, sekurytycja, jako specyficzny intrument finansowania działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu PCC, o ile nie przybierze postaci którejkolwiek z czynności wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy.
Jednocześnie, w przypadku gdy transakcja sekurytyzacyjna przyjęłaby formę którejkolwiek z czynności zawartych w katalogu czynności cywilnoprawnych objętych opodatkowaniem, ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje ich zwolnienie. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 ustawy PCC podatkowi nie podlegają czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:
- opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
- zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach.
Jednakże, oceniając prawo do zwolnienia z PCC, nie należy kierować się tym, czy jedna ze stron umowy jest podatnikiem VAT, tylko – czy chociaż jedna ze stron tej transakcji będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług albo korzystała ze zwolnienia od tego podatku z tytułu dokonania tej czynności. Decydującego znaczenia nie ma tu więc okoliczność, że jedna lub obie strony danej umowy są generalnie podatnikami VAT.
Biorąc pod uwagę stanowisko przyjęte w przedmiocie opodatkowania usługi sekurytyzacyjnej podatkiem od towarów i usług, iż należy ją traktować jako kompleksową usługę pośrednictwa finansowego i korzysta w konsekwencji ze zwolnienia na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 40 u.p.t.u, stosowanie przepisu art. 2 pkt 4 ustawy o PCC jest jak najbardziej uzasadnione.
A zatem, opodatkowanie czynności dokonywanych w ramach procesu sekurytyzacji podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest ściśle powiązane i uzależnione od wystąpienia obowiązku podatkowego aktywizującego się na podstawie ustawy od towarów i usług w przedmiocie świadczenia usługi sekurytyzacyjnej. Stanowisko w tej kwestii znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji podatkowej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 czerwca 2009 r. (IPPB2/436 – 93/09 – 2/AF), w której organ podatkowy stwierdził, iż "podatek od czynności cywilnoprawnych w założeniu nie jest nakładany, jeżeli dana czynność podlega opodatkowaniu VAT lub jest z tego podatku zwolniona. Z opodatkowania PCC powinny zatem być wyłączone wszystkie te czynności, które podlegają opodatkowaniu VAT lub są z tego podatku zwolnione – chyba, że ustawa o PCC wprost stanowiłaby, iż wyłączenie to nie ma zastosowania w danym przypadku".
Rozstrzygnięcie kwestii, czy czynności dokonywane w ramach usługi sekurytyzacyjnej podlegać będą regulacjom przewidzianych w ustawie o podatku od towarów i usług ma wówczas zasadnicze znaczenie dla ustalenia ewentualnego objęcia jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż usługa sekurytyzacji nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a co za tym idzie – nie będzie podlegała opodatkowaniu powyższym podatkiem, o ile nie przybierze postaci którejkolwiek z czynności wymienionych w omawianym artykule.
Anna Sierocka
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych, Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług
Treści dostarcza: Kancelaria prawna MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
