Inwestycje w Kazachstanie
[02.06.2009] Kazachstan jest jedną z byłych Republik Radzieckich, które po odłączeniu przeżywały ogromne kłopoty, w szczególności w sferze gospodarczej.
Państwo to po uzyskaniu niepodległości musiało przejść bardzo długą drogę, aby odrobić wszystkie stracone pod "opieką" ZSRR lata. Można pokusić się o stwierdzenie, iż Kazachom udało się przeprowadzić reformy, które przyczyniły się do jego znacznego rozwoju. Nadal jednak przed nimi długa droga. Na jakim etapie obecnie znajduje się Kazachstan?
Zasadne wydaje się podanie kilku faktów geograficznych, które pomogą zrozumieć gospodarkę tego kraju. Kazachstan można określić jako państwo Centralnej Azji, położone nad Morzem Kaspijskim. Powierzchnia wynosi ponad 2,7 mln km2 i jest zamieszkiwana przez około 15 mln mieszkańców. Stolica to Astana, inne większe miasta to: Ałma Ata, Karaganda, Czymkent, Semej (dawniej Semipałatyńsk).
Bardzo ważna jest historia tego państwa, która w bezpośredni sposób przekłada się na jego rozwój. W 1936 kraj wcielono do ZSRR jako republikę związkową.. Dopiero w 1991 roku państwo to proklamowało niepodległość i od tego czasu zaczęły się tam poważne reformy. Jako Republika Radziecka Kazachstan był miejscem wielu eksperymentów atomowych. Na pustyniach tego kraju zlokalizowano poligony atomowe, których eksploatacja doprowadziła środowisko naturalne do katastrofy.
Pozostałością po Związku Radzieckim jest również kosmodrom Bajkonur, z którego do dnia dzisiejszego startują rosyjskie statki kosmiczne. Ustrój polityczny w Kazachstanie jest dość specyficzny. Władze chwalą się, iż panuje tam demokracja, jednak nie do końca zgadza się to ze stanem faktycznym. Od 1991 roku funkcję prezydenta sprawuje Nursułtan Nazarbajew. W wyborach, które się odbywały od tego czasu otrzymuje on blisko 90% głosów.
Należy jednak pamiętać, iż wybory te nie spełniają demokratycznych standardów. W kraju nie są również przestrzegane standardy wolności słowa i demokracji, parlament opanowały partie kontrolowane przez prezydenta, we władzach najważniejszych instytucji i przedsiębiorstw państwowych zasiadają członkowie jego rodziny. Pomimo autorytarnej formy rządów Kazachstan rozwija się gospodarczo, głównie dzięki inwestycjom zachodnich koncernów naftowych.
Dane jednoznacznie wskazują na dynamiczny rozwój gospodarczy. Dynamika PKB liczona w walucie krajowej w badanych latach oscyluje wokół poziomu 10%. Oczywiście wraz ze światowym kryzysem spadła ona w 2008 roku. PKB mierzone w dolarach zwiększyło się jeszcze bardziej.
Wskazuje to na silną aprecjację lokalnej waluty w stosunku do dolara. Warto zwrócić uwagę na relacje długu publicznego do PKB, która dopiero w 2007 roku przekroczyła poziom 12%. Problemem Kazachstanu jest z pewnością inflacja, której poziom w ostatnich dwóch latach oscyluje wokół poziomu 10%. Kazachstan cechuje się dodatnim bilansem handlowym, który związany jest z eksportem głównego surowca, jakim jest ropa naftowa.
Również inwestycje podmiotów zagranicznych w tym państwie zwiększyły się w sposób znaczący. Zdecydowana większość kapitału pochodzącego od inwestorów zagranicznych została ulokowana w przemyśle naftowym. Powyższe dane potwierdzają szybki rozwój tego państwa. Gospodarka kraju prawie w równym stopniu opiera się na przemyśle i rolnictwie.
Kazachstan posiada bogate złoża surowców energetycznych jak węgiel kamienny, ropa naftowa czy gaz ziemny oraz rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, fosforytów, chromu, manganu, srebra i złota. Dzięki ich wydobyciu rozwija się również przemysł hutniczy, maszynowy, chemiczny, a rolnictwo dostarcza surowców przemysłowi włókienniczemu i spożywczemu. Kraj ten jest również bogaty w złoża radioaktywnego pierwiastka, jakim jest uran.
Zwiększające się zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz ograniczanie emisji gazów cieplarnianych przyczynia się do wzrostu zainteresowania energią atomową., co skutkuje zwiększeniem popytu na uran. Wydobycie tego surowca może być szansą dla tego państwa na dodatkowe dochody. Jeżeli chodzi o rolnictwo, to uprawiane są głównie rośliny przemysłowe, takie jak bawełna, tytoń czy buraki cukrowe.
Kazachstan cechuje względna stabilność makroekonomiczna, do której przyczynił się szereg reform gospodarczych oraz wzrost cen surowców, a w szczególności ropy naftowej. Ważną cechą jest również duża swoboda w prowadzeniu działalności gospodarczej. Problemem w tym wypadku jest jednak skomplikowane i długotrwałe postępowanie upadłościowe.
Nie można zapomnieć o dość wysokich opłatach za wszelkie licencje potrzebne do eksploatacji złóż surowców. Państwo to cechuje się dość niskimi podatkami. Główna stawka podatku dochodowego wynosi 10%, natomiast jej maksymalna wartość to 30%. Stawka podatku VAT na poziomie 18% czyni ten kraj bardzo konkurencyjnym. Jedną z najważniejszych reform jest prywatyzacja. Obecnie znaczna część gospodarki jest już w prywatnych rękach.
Ma to duży wpływ na funkcjonowanie wielu podmiotów. Wcześniej, gdy prawie wszystkie przedsiębiorstwa były państwowe, rząd mógł w bezpośredni sposób wpływać na poziom cen. Obecnie po prywatyzacji jest to już utrudnione. Niestety dużym minusem kazachskiej gospodarki są duże trudności dla inwestorów zagranicznych chcących rozpocząć tam działalność. Podmioty krajowe są uprzywilejowane, dotyczy to w szczególności takich sektorów jak górnictwo czy przemysł naftowy.
Warto tu również wspomnieć o ograniczeniach w transferze kapitału poza granice Kazachstanu. Wszystkie tego typu operacje musza być zatwierdzane przez instytucje państwowe. Kolejnym dużym minusem jest wszechobecna korupcja. Dotyczy to również sądownictwa, które jest traktowane jak część władzy wykonawczej rządu. Pomimo tych trudności na inwestycje w Kazachstanie decydują się coraz to nowe firmy.
Władze Kazachstanu dostrzegły duże zagrożenie wynikające ze znacznego stopnia uzależnienia gospodarki od nieprzetworzonych surowców mineralnych. W związku z tym została przyjęta strategia rozwoju tego państwa w latach 2003-2015. Zakłada ona strukturalną przebudowę gospodarki i rozwój krajowego przemysłu.
Największą wagę przywiązuję się do rozwoju siedmiu obszarów gospodarki (tzw. klasterów). Do nich zalicza się przemysł metalurgiczny, transport i logistykę, przemysł tekstylny, budownictwo i produkcję materiałów budowlanych, przemysł rolno-spożywczy, przemysł maszynowy sektora wydobywczego oraz co najważniejsze turystykę. Reformy te przynoszą wymierne skutki, ponieważ obserwuje się ciągły wzrost liczby turystów odwiedzających ten kraj.
Najdynamiczniej rozwijającą się częścią gospodarki jest sektor bankowy. Na przełomie ostatnich 4 lat aktywa banków kazachskich rosły średnio o połowę rocznie. W kraju funkcjonuje 35 banków komercyjnych, 15 banków z udziałem kapitału zagranicznego i jedna państwowa spółka akcyjna – Bank Rozwoju Kazachstanu. Należy jednak pamiętać, iż występują tu ograniczenia w tworzeniu nowych banków.
Banki zagraniczne mogą działać tylko jako oddziały swoich spółek matek, lub jako spółki joint-venture z podmiotami krajowymi. Sektor ubezpieczeniowy jest słabo rozwinięty. Warto również przyjrzeć się kazachskiej giełdzie. Bardzo ciekawie wygląda jej struktura akcjonariatu. Mianowicie występuje tam 71 podmiotów, których udziały oscylują wokół 1,5%. Największy udział w wysokości 12 % ma państwowa agencja. Jednak w statucie giełdy zapisane jest, iż podmioty państwowe nie mogą mieć więcej niż 25 % akcji.
Rozproszenie akcjonariatu powoduje dużą niezależność giełdy co przyczynia się do jej rozwoju. Kazachska giełda jest najlepiej rozwiniętym tego typu rynkiem w tym rejonie świata. Odbywa się na niej handel zarówno akcjami jak iinstrumentami pochodnym, a największą jego część stanowi handel obligacjami. Kapitalizacja wszystkich spółek notowanych na giełdzie zbliża się w maju 2009 roku do 40 mld dolarów.
Opisując sytuację gospodarczą Kazachstanu nie można pominąć dwóch firm, które można traktować jak międzynarodowe koncerny. Pierwsza z nich to producent miedzi Kazakhmys, który jest notowany zarówno na lokalnym rynku jak również na giełdzie w Londynie. Druga korporacja to największe kazachskie przedsiębiorstwo – KazMunaiGaz. Firma ta sprzedaje rocznie ponad 10 mln ton ropy, nadzoruje również większość ropociągów kazachskich i ma wyłączność na obsługę gazociągów. Te dwa koncerny są kontrolowane przez państwo jednak mogą one świadczyć o sile gospodarki tego kraju.
Kazachstan wydaje się być ciekawą możliwością dywersyfikacji portfela inwestycyjnego dla inwestorów indywidualnych. Jak wcześniej zostało to opisane, warto zwrócić uwagę na giełdę w tym państwie, a w szczególności na notowania obligacji. Z pewnością bezpośrednie inwestycje na tym rynku mogą być utrudnione, ponieważ będą wymagać posiadania rachunku maklerskiego dającego możliwość inwestycji na rynkach zagranicznych.
Jedna warto spróbować, ponieważ tamtejszy rynek jest najlepiej rozwiniętym w tej części świata. Również polskie przedsiębiorstwa zainteresowały się inwestycjami w tym kraju. Przykładem może być giełdowa firma – Petrolinvest, czy biuro regionalne PKN Orlen.
Osiągnięcia ostatnich lat niewątpliwie stają się wyznacznikiem kierunków, jakie starają się obrać pozostałe państwa Azji Środkowej. Władze Kazachstanu nakreśliły strategię rozwoju, którą konsekwentnie realizują. Warto wspomnieć tu o specjalnym funduszu inwestycyjnym założonym przez władze w celu rozwoju innowacyjnych części gospodarki. Fundusz ten jest zasilany kapitałem pochodzącym z zysków ze sprzedaży ropy naftowej.
Oceniając gospodarkę tego kraju należy pamiętać, iż państwo to stosunkowo niedawno ogłosiło niepodległość. Jednak okres od jej ogłoszenia upłynął pod znakiem reform, które bez wątpienia przyczyniły się do rozwoju. Oczywiście inwestowanie w tym państwie niesie ze sobą duże ryzyko, jednak warto obserwować ten rynek.
Treści dostarcza portal InwestycjeAlternatywne.Pl
