Inwestycje w Jemenie
[06.05.2009] Bliski Wschód w ostatnich latach skupia coraz większą uwagę inwestorów. Zachęcają ich często spektakularne projekty inwestycyjne i szeroki rynek zbytu. Zazwyczaj na myśl przychodzi nam słynny już Dubaj i całe Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Warto również przyjrzeć się mniejszym sąsiadom w regionie. Co ma do zaoferowania Jemen?
Państwa Bliskiego Wschodu zamieszkuje ok. 350 mln osób, co czyni ten region dużym potencjalnym rynkiem zbytu. Jest to region bogaty w złoża ropy naftowej i gazu, co sprawia, iż rynki te są silnie skorelowane z cenami przede wszystkim ropy naftowej. Oprócz zasobów ropy naftowej i gazu, państwa tego regionu posiadają znaczne rezerwy złota. Kraje Bliskiego Wschodu wykazują w ostatnich latach dość znaczną dynamikę wzrostu gospodarczego, który był związany z rosnącym popytem na ropę naftową i inne nośniki energii. Jednym z państw tego regionu jest Jemen, który nadal jest zaliczany do najbiedniejszych i najsłabiej rozwiniętych państw na świecie.
Jemen jest jednym z najbiedniejszych i najsłabiej rozwiniętych krajów na świecie. Lata dziewięćdziesiąte to nieustanne walki między północną a południową częścią tego państwa. Rząd jednolitej republiki Jemeńskiej powołano formalnie w 1990 roku, jednak kontrolę nad całym krajem uzyskał dopiero w 1994 roku. Jemen to obszar walk różnych plemion etnicznych a także częste ataki terrorystyczne. Spadek produkcji ropy naftowej oraz porwania cudzoziemców osłabiły napływ turystów i inwestycji zagranicznych.
Rząd rozpoczął program reform gospodarczych w 2006 r., którego celem jest wzmocnienie sektorów gospodarki niezwiązanych z wydobyciem ropy naftowej oraz co ważniejsze przyciągnięciem inwestycji zagranicznych. Główne kierunki zmian to współpraca z Bankiem Światowym oraz Międzynarodowym Funduszem Walutowym mająca na celu zmniejszenie ubóstwa. Pomoc tych dwóch instytucji ma przede wszystkim poprawić warunki dla inwestorów zagranicznych.
Głównym sektorem gospodarki ma staś się w przyszłości turystyka. Rząd jemeński podejmuje próby m.in. rozwoju infrastruktury telekomunikacyjne a także rozwoju sieci dróg, co znacznie poprawiłoby atrakcyjność Jemenu dla turystów. Zmiany w gospodarce tego kraju zaczęły się stosunkowo niedawno, dlatego efekty będą widoczne z pewnością dopiero za kilka lat.
Północny Jemen to region rolnictwa tradycyjnego, natomiast południe to gospodarcze centrum kraju. Znajdują się tutaj rafinerie, porty oraz obiekty handlowe. Produkt krajowy brutto Jemenu w 2006 roku wyniósł blisko 19 mld dolarów. Jego znaczący wzrost nastąpił w 2008 roku, gdy wyniósł 27 mld dolarów. Tak duży wzrost był bez wątpienia wynikiem rekordowych cen ropy w pierwszym półroczu 2008 roku. Jednak PKB per capita wynoszące 1200 dolarów w 2008 roku powoduje, iż Jemen zaliczany jest do najbiedniejszych krajów świata. Dużym problemem jest również bezrobocie przekraczające w ostatnich latach ponad 15 %. Warto zwrócić uwagę na udział poszczególnych sektorów gospodarki w tworzeniu PKB.
Źródło: econmywatch.com
Analizując tabelę przedstawiającą procentowy udział poszczególnych sektorów w tworzeniu PKB można zauważyć, iż udział rolnictwa w PKB spada na przestrzeni lat 1994-2005 z poziomu 22 % do blisko 14 % . W tym czasie udział usług pozostaje na poziomie blisko 50%, natomiast spada udział produkcji, co może wskazywać na słaby poziom rozwoju gospodarki Jemenu. Warto zwrócić uwagę na inne wskaźniki makroekonomiczne, które pomogą zrozumieć stan jemeńskiej gospodarki.
Źródło: econmywatch.com
Największy udział przekraczający 60% w tworzeniu PKB ma handel towarami. Należy tu pamiętać o znaczeniu ropy naftowej dla tego kraju. Jej eksport stanowi blisko 80% wartości całego eksportu, co powoduje duży udział w całym PKB. Jemen ma dodatni bilans handlowy (od 1996). Jest eksporterem kawy, papierosów, bawełny, skóry, owoców oraz suszonych ryby, a także przede wszystkim produktów naftowych (z rafinerii w Adenie) oraz samej ropy naftowej. Rezerwy ropy naftowej w porównaniu z innymi krajami Bliskiego Wschodu (np. Arabia Saudyjska, Oman) są niewielkie. Warto zwrócić uwagę na inne wybrane wskaźniki, obrazujące poziom rozwoju Jemenu.
Źródło: data.un.org
Przytoczone wyżej wskaźniki wyraźne wskazują na słabe rozwinięcie gospodarcze kraju, jednak można zauważyć pozytywne tendencje w tym obszarze. Wskaźniki te wzrastają, jednak ich poziom jest bardzo niski. Użytkownicy Internetu to tylko 1% całej populacji. Taka wartość z pewnością nie zachęca nowych inwestorów do zainteresowania się Jemenem jako miejsce ulokowania swoich przedsiębiorstw.
Na gospodarkę Jemenu warto spojrzeć posiłkując się danymi zawartymi w światowym rankingu wolności gospodarczej przygotowywanym przez fundację Heritage. Z raportów wynika, iż Jemen zajmuje 103 pozycję na świecie, jeśli chodzi o wolność gospodarczą (np. Polska jest 82). Dane tego indeksu za 2008 rok wskazują, iż ogólne prowadzenie działalności gospodarczej w tym kraju jest stosunkowo dobrze chronione na mocy wielu przepisów prawa. Założenie firmy w Jemenie trwa 13 dni, podczas gdy średnia światowa wynosi 38. Dużo gorzej wygląda sprawa pozwoleń i koncesji, które są stosunkowo drogie, a ich wydanie trwa dłuższy czas.
Jeżeli chodzi o handel to sytuacja Jemenu nie wygląda najlepiej. Średnioważona stawka celna w 2006 roku wyniosła 6,9 %, jednak najważniejsze bariery w handlu to różnego rodzaju ograniczenia importowe, nieefektywna administracja celna oraz korupcja. Stawki podatku dochodowego są stosunkowo niskie. Najniższa stawka to 20 % a najwyższa 35 %. Jednak największe obciążenia występują z tytułu podatku od nieruchomości oraz wysokiej akcyzy na paliwa.
Wydatki rządowe są bardzo wysokie i stanowią blisko 40% PKB, może to wskazywać na słabą efektywność zarządzania finansami publicznymi. Gospodarka Jemenu pozostaje ciągle uzależniona od cen ropy naftowej. Również inflacja ma stosunkowo wysoki poziom. Średnia jej wartość między 2005 a 2007 rokiem to 13,8% . Rząd kontroluje ceny leków, ceny paliw oraz wpływa na ceny poprzez rozporządzenia, subwencje jak również przedsiębiorstwa państwowe, które są monopolistami w wielu gałęziach przemysłu.
Jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne to Jemen oficjalnie traktuje inwestorów krajowych i zagranicznych na równych prawach. Warto tu jednak pamiętać o wielu ograniczeniach, w szczególności, jeśli chodzi o inwestycje w branżę wydobywczą. Inwestorzy zagraniczni chcący ulokować swój kapitał w wydobycie gazu bądź ropy musza podpisać specjalne porozumienie z rządem o podziale dochodów. Na uwagę zasługuje brak ograniczeń w prowadzeniu rachunków walutowych, a także wolne przepływy kapitału w skali międzynarodowej.
System finansowy Jemenu jest słabo rozwinięty. Rząd sprawuję kontrolę nad bankami. Główną instytucją finansową Jemenu jest Narodowy Bank Jemenu, który w praktyce odpowiada za sektor bankowy. Kredyty dla sektora prywatnego stanowią mniej niż 10% PKB. Taka sytuacja sprawia, iż potencjalni inwestorzy nie mogą liczyć na korzystanie z usług finansowych lokalnego systemu bankowego. Sektor ubezpieczeń jest również bardzo słabo rozwinięty. Warto wspomnieć o tym, iż w Jemenie nie ma giełdy.
Władza sadownicza jest przedmiotem korupcji a także podlega naciskom rządowy. Firmy zagraniczne posiadają prawa do własności, jednak, aby swobodnie działać muszą współpracować z jemeńskimi przedsiębiorstwami państwowymi.
Największym problemem jest bez wątpienia korupcja. Jemen ma niewspółmiernie dużą administrację rządową, co sprawia, iż korupcja jest tutaj rzeczą powszechną. Duża elastyczność w decyzjach dla urzędników powoduje, że mogą oni swobodnie decydować np. o stawkach celnych. Dużym plusem gospodarki jemeńskiej są stosunkowo elastyczne regulacje dotyczące rynku pracy. Koszt zatrudnienia pracownika jest niski, pensja nie jest zbytnio obciążona różnego rodzaju podatkami czy też składkami.
Problem może pojawić się, gdy firma chce zwolnić zbędnych pracowników, ponieważ w tym wypadku pracownicy są stosunkowo dobrze chronieni przez prawo. Przytoczone wyżej argumenty wskazują, iż Jemen wydaje się być mało atrakcyjnym miejscem do inwestycji. Jednak warto obserwować zmiany zachodzące w tym państwie, ponieważ nie można zapominać, iż jest to kraj zamieszkiwany przez ponad 21 milionów ludzi, co czyni go dużym potencjalnym rynkiem zbytu.
Polska ma bardzo dobre kontakty dyplomatyczne z Jemenem, o czym świadczy wiele podpisanych umów o współpracy międzynarodowej, a także placówki dyplomatyczne zarówno w Jemenie jak i w Polsce. Krajowe firmy są zainteresowane tym państwem jako potencjalnym partnerem handlowym. Słaby rozwój gospodarczy Jemenu, powoduje duże zapotrzebowanie tego kraju na wiele produktów.
Polskie firmy są zainteresowane eksportem przede wszystkim żywności, sprzętu rolniczego, sprzętu elektrycznego, leków, samochodów, generatorów prądotwórczych itd. Są one również zainteresowane Jemenem jako krajem, mogącym być alternatywą dla dostaw ropy naftowej ze wschodu. Z Jemenu można importować również bawełnę, owoce morza, gaz i produkty ropopochodne. Należy również pamiętać, iż słabo rozwinięta gospodarka tego państwa, cechuje się dużym zapotrzebowaniem na wszelkiego rodzaju usługi, co może być szansą dla polskich firm.
Jeżeli chodzi o możliwości inwestycyjne dla prywatnych inwestorów to należy tu przede wszystkim zwrócić uwagę na fundusze inwestycyjne. W Jemenie nie ma giełdy papierów wartościowych, a i cały rynek finansowy jest słabo rozwinięty. Jednak obecnie w Polsce jest dostępnych kilka funduszy inwestycyjnych, za pomocą, których można uczestniczyć w rozwoju gospodarczym Jemenu. Należy pamiętać, iż fundusze te inwestują w cały region Bliskiego Wschodu a nie tylko w Jemen. Jako, iż gospodarki państw tego regionu są silnie związane z ropą naftową, to ceny akcji czy też innych instrumentów finansowych będą w bezpośredni sposób zależeć od cen ropy na światowych giełdach.
Treści dostarcza portal InwestycjeAlternatywne.Pl
