Co oznacza dla gminy status uzdrowiska?

Co oznacza dla gminy status uzdrowiska?

[03.10.2014] Gminy okrzepły i dostrzegły swój potencjał. Wiedzą już, jak się promować. Wiedzą, jak zdobywać kapitał, a to wszystko przekłada się na pozytywny wizerunek uzdrowisk. Dzisiaj prawie każdy wie, że słowo "uzdrowisko" kojarzy się z jakością – mówi Jan Golba, prezes Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP.

Co oznacza dla gminy status uzdrowiska? Jakie wnosi korzyści ekonomiczne oraz wizerunkowe i jakie zobowiązania nakłada na władze samorządowe?

– Gmina posiadająca na swoim terenie uzdrowisko jest zobowiązana do przestrzegania wielu bardzo restrykcyjnych przepisów ustawowych, jednocześnie jednak fakt posiadania przez gminę statusu uzdrowiska może przynieść korzyści – nie tylko natury materialnej. Wśród wielu korzyści materialnych warto wspomnieć o możliwości czerpania bezpośrednich dochodów w postaci podatków i opłat od obiektów uzdrowiskowych, uzyskiwaniu tzw. dotacji uzdrowiskowej równej wpływom z opłaty uzdrowiskowej oraz uprzywilejowaniu związanym z gwarancją kontraktowania usług uzdrowiskowych w miejscowości posiadającej status uzdrowiska. Podkreślić należy możliwość pozyskiwania specjalnych środków unijnych na infrastrukturę uzdrowiskową i ekologiczną, a także uprzywilejowanie obszarów uzdrowiskowych w kryteriach związanych z pozyskiwaniem środków unijnych na niektóre inwestycje z zakresu ochrony środowiska naturalnego, rozwiązań komunikacyjnych, kultury.

W wielu samorządach wojewódzkich w programach unijnych wyodrębniono specjalną pulę środków na inwestycje infrastrukturalne, dzięki którym liczne uzdrowiska odzyskały i nadal odzyskują swój blask. Gminy uzdrowiskowe są obecnie najbardziej doinwestowanymi obszarami w kraju wśród miejscowości o charakterze turystycznym. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP zebrało dane, na podstawie których można stwierdzić, że w infrastrukturę uzdrowiskowo-turystyczną, modernizację bazy hotelowo-leczniczej w ostatnich 8 latach zainwestowano ogółem z różnych źródeł – środków prywatnych, krajowych, unijnych – ponad 5 mld zł. Są to olbrzymie nakłady, które zupełnie zmieniły wizerunek i postrzeganie uzdrowisk. Możemy śmiało konkurować z europejskimi uzdrowiskami ceną, jakością usług, standardem usług leczniczych oraz standardem bazy hotelowej i infrastruktury uzdrowiskowej.

Do korzyści pozamaterialnych z tytułu posiadania statusu uzdrowiska niezaprzeczalnie należą: prestiż oraz wyższa jakość środowiska naturalnego wyrażająca się w przestrzeganiu wysokich standardów związanych z zachowaniem czystości powietrza, wody i gleby. Uzyskanie statusu uzdrowiska jest wyraźnym sygnałem dla osób odwiedzających dany obszar, że mamy do czynienia z miejscowością, która spełnia podwyższone standardy w zakresie ochrony środowiska naturalnego, utrzymania czystości i porządku, zieleni, wyposażenia w infrastrukturę turystyczną i ekologiczną, która jest poddana określonym rygorom zagospodarowania przestrzennego i urbanistycznego. To z kolei gwarantuje bogatą ofertę turystyczno-uzdrowiskową. Bardzo często sam fakt posiadania statusu uzdrowiska przez miejscowość stanowi argument za wyborem jej na miejsce wypoczynku lub pobytu weekendowego.

Zobowiązania wynikające z faktu bycia gminą uzdrowiskową to m.in. obowiązek tworzenia warunków dla funkcjonowania zakładów lecznictwa uzdrowiskowego i urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego oraz rozwoju infrastruktury komunalnej w celu zaspokojenia potrzeb osób przebywających w gminie w celach leczenia uzdrowiskowego. W ramach tego obowiązku mieszczą się takie zadania, jak ścisła ochrona stref ochrony sanitarnej wód leczniczych, tworzenie i utrzymanie parków, terenów zieleni, ścieżek spacerowych i deptaków, budowa i utrzymanie infrastruktury uzdrowiskowej itp. Kolejnym wymogiem jest odpowiednie gospodarowanie terenami z uwzględnieniem potrzeb lecznictwa uzdrowiskowego oraz spełnieniem wymagań dla stref ochronnych A, B i C. Niezmiernie ważnym obowiązkiem związanym ze statusem uzdrowiska jest ochrona warunków naturalnych uzdrowiska oraz spełnienie określonych, zaostrzonych dla uzdrowisk wymagań w zakresie dopuszczalnych norm zanieczyszczeń powietrza oraz hałasu.

Ponadto gminy uzdrowiskowe są zobowiązane do tworzenia i ulepszania infrastruktury komunalnej i technicznej przeznaczonej dla uzdrowisk, związanej z zaopatrzeniem w wodę oraz unieszkodliwianiem i odprowadzaniem ścieków, usuwaniem odpadów stałych, a także z zaopatrzeniem w energię elektryczną gazową i w zakresie transportu zbiorowego. Muszą też opracowywać kosztowne dokumentacje związane z wymogami prawa geologicznego i górniczego, strefami ochrony zieleni, ochroną środowiska naturalnego, tworzeniem warunków dla rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego poprzez opracowywanie i wdrażanie strategii rozwoju uzdrowiska. Jednocześnie na gminach uzdrowiskowych spoczywa zakaz realizacji inwestycji, które mogąc negatywnie wpływać na funkcjonowanie uzdrowiska lub powodować dyskomfort leczenia i wypoczynku.

Na ile turystyka medyczna oraz wellness & spa ma szansę stać się siłą napędową turystyki krajowej w ogóle? Czy polskie gminy dobrze wykorzystują potencjał naturalny oraz możliwości istniejącej infrastruktury uzdrowiskowej?

– Obserwowany od kilku lat rozwój turystyki zdrowotnej, w tym medycznej oraz wellness & spa, związany jest przede wszystkim ze wzrostem świadomości zdrowotnej społeczeństwa w zakresie konieczności dbania o własne zdrowie i sylwetkę. Ważnym czynnikiem jest także panująca wszechobecnie moda na aktywne spędzanie czasu wolnego. Czynnikiem powodującym wzrost zainteresowania uzdrowiskami są również ogromne zmiany wizerunkowe, które nastąpiły w gminach uzdrowiskowych. Turystyka zdrowotna staje się w Polsce globalnym przemysłem o szerokim zasięgu obejmującym m.in. dostarczycieli usług uzdrowiskowych, pośredników turystyki, w tym uzdrowiskowej, ubezpieczycieli, gastronomików, hotelarzy, transportowców itp.

Potencjał polskich gmin uzdrowiskowych nie był do tej pory w pełni wykorzystany. Budujący jest fakt, że od kilku lat gminy uzdrowiskowe współdziałają w tworzeniu wspólnych strategii rozwoju, realizacji wspólnych inwestycji czy też działań promocyjnych. SGU RP jest przykładem, jak można wspólnie osiągać wymierne efekty. Jesteśmy ogólnopolską organizacją zrzeszającą 37 gmin uzdrowiskowych, w tym gmin pretendujących do uzyskania statusu uzdrowiska.

Działając razem i przeprowadzając różnego rodzaju akcje promocyjne, zaistnieliśmy na rynku medialnym. Doprowadziliśmy do pozytywnego wytworzenia wizerunku uzdrowisk, które kojarzą się dzisiaj z rozwiązanymi problemami ekologicznymi, czystym środowiskiem, zadbanymi parkami, lasami oraz wyjątkowo bogatą infrastrukturą uzdrowiskową i turystyczną. Jadąc do uzdrowiska, możemy być pewni, że zostaniemy życzliwie przyjęci i profesjonalnie obsłużeni, jak również że usługi będą na najwyższym poziomie, a wśród licznych atrakcji kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych, spa, wellness & beauty zawsze znajdziemy coś dla siebie. Taki wizerunek uzdrowisk wyzwolił chęć ubiegania się o status uzdrowiska przez wiele gmin posiadających potencjalne walory uzdrowiskowe.

SGU RP od wielu lat jest członkiem Europejskiego Związku Uzdrowisk z siedzibą w Brukseli – w 2015 roku organizujemy w Sopocie jubileuszowy Kongres Europejskiego Związku Uzdrowisk. Dzięki wspólnym działaniom stowarzyszenia oraz Polskiej Organizacji Turystycznej powstało Konsorcjum "Zdrowie i Uroda", zrzeszające ponad 30 przedstawicieli branży turystyczno-uzdrowiskowej z całego kraju.

Jak ważna dla dochodów uzdrowiska jest właściwa promocja i jak radzą sobie w tym zakresie polskie gminy? Jakie narzędzia sprawdzają się najlepiej i jak ważna jest właściwa współpraca władz samorządowych z managerami ośrodków leczniczych i wypoczynkowych?

– Działania promocyjne wymagają stałej współpracy wielu interesariuszy rynku turystyczno-uzdrowiskowego oraz dobrej komunikacji między poszczególnymi instytucjami i podmiotami. Szczególnie duże znaczenie ma stała współpraca gmin uzdrowiskowych z przedstawicielami branży turystycznej, lokalnymi organizacjami oraz innymi samorządami. Czasami bardzo trudno skonsolidować podmioty i jednostki, które w niektórych aspektach konkurują między sobą o tych samych klientów. Coraz więcej gmin prowadzi równoległe działania promocyjne i informacyjne skierowane zarówno do gości odwiedzających uzdrowisko, jak i do lokalnej branży turystycznej, a nawet do środowisk opiniotwórczych, co wskazuje na ogromne znaczenie turystyki jako gałęzi gospodarki. Gminy okrzepły i dostrzegły swój potencjał.

Wiedzą już, jak się promować. Wiedzą, jak zdobywać kapitał, a to wszystko przekłada się na pozytywny wizerunek uzdrowisk. Dzisiaj prawie każdy wie, że słowo "uzdrowisko" kojarzy się z jakością. Kojarzy się z miejscowością, która na tle innych pozytywnie się wyróżnia. Ma rozwiązane problemy ekologiczne, bardzo wysoki standard usług i bogatą ofertę, a także znakomitą infrastrukturę turystyczną oraz rekreacyjną i uraczy każdego gościa szeroką gamą usług kulturalnych. Gminy uzdrowiskowe doceniły możliwość zrzeszania się i współpracy w ramach różnych organizacji i stowarzyszeń. Bardzo często są inicjatorami powstania klastrów lub lokalnych grup działania.

Jednym z celów statutowych SGU RP jest promocja polskich uzdrowisk w kraju i za granicą. W 2014 roku oferta polskich uzdrowisk była przedstawiona wspólnie z POT w ramach działań podejmowanych przez Konsorcjum "Zdrowie i Uroda" – "Wyspa wellness & spa" podczas targów ITB w Berlinie oraz w trakcie 19. Kongresu Europejskiego Związku Uzdrowisk w Danii. W październiku oferta polskich uzdrowisk zostanie zaprezentowana w ramach stoiska EZU na targach TERMATALIA 2014 w Termas de Rio Hondo w Argentynie.

Działania promocyjne podejmowane przez poszczególne gminy uzdrowiskowe w swoim regionie są niezmiernie ważne. Recepta na sukces jest tylko jedna – dobry pomysł, jego skuteczne wdrożenie w życie i promocja. Nawet najlepsza inwestycja bez właściwej promocji nie wyzwoli zainteresowania produktem, miejscowością, regionem. Trafiona inwestycja turystyczna bądź uzdrowiskowa wyzwala kolejne i kolejne inwestycje, tworząc swoisty łańcuch zależności produktowej.

Jakie kwestie dotyczące przyszłości uzdrowiskowej uważa pan za najważniejsze w świetle nadchodzącego XXIII Kongresu Uzdrowisk i jakie zmiany czekają ten segment rynku, aby można było mówić o nowoczesnej bazie uzdrowiskowej na miarę czasów i potrzeb kuracjuszy?

– Dla uzdrowisk nastał czas, kiedy najważniejszą sprawą stały się otwartość i szybka reakcja na nowe wyzwania. Te nowe wyzwania wiążą się nieodłącznie ze zmieniającą się rzeczywistością, która wymaga uruchamiania nowych specjalizacji i nowych usług. Poza pełnieniem tradycyjnej roli ośrodka leczącego w oparciu o naturalne surowce lecznicze uzdrowiska muszą się otwierać na zupełnie nowe potrzeby wynikające z globalnej sytuacji społecznej. Niewątpliwie społeczeństwa starzeją się, wydłuża się długość życia i wzrasta potrzeba utrzymywania aktywności życiowej aż do późnych lat. W tym zakresie uzdrowiska muszą wypracować nową, ciekawą ofertę dla tej grupy osób – nie tylko w zakresie leczenia, lecz także aktywności i opieki. Dochodzą także nowe potrzeby leczenia uzależnień i chorób społecznych wynikających z zawrotnego tempa życia, których przykładami są wszechobecna depresja, pracoholizm, stres, nałogi, uzależnienia od gier, komputerów itp. To choroby, które mogą leczyć uzdrowiska, bo mają do tego warunki, możliwości, a niejednokrotnie i kadrę.

Uzdrowiska muszą zacząć współpracować z ośrodkami naukowymi i szpitalami klinicznymi w zakresie rehabilitacji pourazowej, a także rehabilitacji pooperacyjnej, w tym onkologicznej. W tej ostatniej dziedzinie Polska jest na szarym końcu w stosunku do rozwiniętych gospodarczo społeczeństw i trzeba pilnie tę problematykę podjąć. Uzdrowiska mogą w tym zakresie być doskonałym partnerem dla renomowanych klinik i szpitali. Jest wreszcie dziedzina, która w uzdrowiskach bardzo słabo się rozwija, a mogłaby stanowić nie tylko doskonałe źródło dochodów, lecz także spełnić wyższe cele społeczne.

Tą dziedziną jest diagnostyka i profilaktyka. Trzeba wiedzieć, że człowiek, który przyjeżdża do uzdrowiska w celach uzdrowiskowych, turystycznych, rekreacyjnych czy wypoczynkowych ma bardzo dużo czasu. Ten czas mógłby wykorzystać także na diagnozę swojego stanu zdrowia i wczesne wykrycie ewentualnych zagrożeń dla swojego zdrowia. Diagnostyka i profilaktyka to dziedziny, w których uzdrowiska mogą dokonać przełomu i doprowadzić do zmniejszenia nakładów na późniejsze kosztowne leczenia szpitalne. Oczywiście nie możemy zapominać o nowoczesnych trendach, jakie pojawiają się w turystyce uzdrowiskowej, a więc o uzdrowiskowym spa, rekondycji, wellness czy beauty & health, które będą towarzyszyć współczesnemu człowiekowi i decydować o rozwoju uzdrowisk.

Rozmawiała Magdalena Szczygielska

źródło: FAKTY Magazyn Gospodarczy

Oceń ten artykuł: